ساخت دامداری مناسب برای پرورش دام و انواع خوراک دام

برای احداث جایگاه استاندارد پرورش دام زمین مورد نظر باید دارای امکاناتی شامل آب، برق و جاده مناسب باشد و برای ساخت هر بخش واحد دامداری استانداردهای خاصی باید رعایت شود.

ساختمان و تاسیسات اصطبل

برای احداث جایگاه استاندارد باید به نکات زیر توجه کرد:

1. زمین مورد نظر دارای امکانات لازم شامل آب، برق و جاده مناسب باشد.
2.  از نظر ارتفاع ساختمان اصطبل نباید در مناطق پست‌تر از مناطق مجاور باشد زیرا باعث آبگرفتگی می‌شود.
3. ساختمان طوری طراحی شود که از باد طبیعی منطقه برای تهویه و از نور آفتاب استفاده کافی شود.
4. انتخاب مصالح مناسب برای ساختمان اصطبل با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه است.
5. کف، سقف و دیوارها باید قابل شستشو باشند و کف باید کمی به سمت محل خروج آب شیب داشته باشد و غیر قابل نفوذ باشد.
6. در زمان حضور دام در اصطبل کف با کاه پوشانده شود تا حیوان راحت تر باشد.
7. بهاربند در جلوی اصطبل ساخته شود و عرض آن حدود 1.5 تا 2 متر باشد.
8. کانال آب باید نزدیک بهاربند باشد و زیاد گود نباشد تا حیوان داخل نیفتد.
9. برای هر دامداری یک جایگاه باید احداث شود تا دام‌های تازه وارد مدتی در آن قرنطینه شوند
10. برای هر 10 راس دام یک بیمارستان به ابعاد 4.5 در 2.5 ساخته شود.
11.  زباله‌ها و ضایعات بیمارستانی باید جمع آوری و سوزانده شوند و گوساله‌ها بعد از به دنیا آمدن در جایگاه مخصوص یا باکس نگهداری شوند.

استانداردهای تاسیسات شیردوشی

فاصله واحد شیردوشی از تمامی قسمت‌های مختلف دامداری یکسان باشد. تمام مسایل بهداشتی در شیردوشی باید رعایت شود و تمامی تجهیزات باید قابل شستشو باشند و دارای آب سرد و گرم باشد. تجهیزات انتقال شیر به ماشین‌ها باید کاملا بهداشتی باشند. ظرفیت واحد شیردوشی مناسب باشد و دارای نور و تهویه کافی باشد.

جنس درب‌های ورودی و دستگیره‌ها باید از جنس گالوانیزه و قابل شستشو باشد. گودال و دیوارهای شیردوشی باید از کاشی سفید ساخته شده باشد و امکانات لازم برای سرد کردن شیر وجود داشته باشد. بعد از پایان دوشیدن شیر کف شیردوشی و تجهیزات را با مواد ضدعفونی کننده بشویید. برای ممانعت از ورود حشرات بالای در‌ب‌ها از توری استفاده شود.

طراحی انبار علوفه و سیلو

در طراحی انبار علوفه باید دقت شود تا طوری ساخته شوند تا کامیون‌ها راحت بتوانند وارد شوند. در ورودی انبار چاله ضدعفونی کامیون ساخته شود و دیوارها کمی بلندتر از اطراف باشند. از ورود جوندگان و پرندگان به انبار جلوگیری شود زیرا بیش از 70 درصد هزینه جاری و تولید دامداری مربوط به تهیه خوراک دام است.

ساختمان سیلو باید متناسب با منطقه باشد بهترین نوع آن دارای ساختمان افقی با کف کمی شیب دار و دو دیواره روبروی هم و دو دیواره باز است. قبل از انبار کردن علوفه باید دیواره‌های آن با آب آهک 3 تا 4 درصد ضدعفونی شود.

معرفی انواع خوراک دام

یونجه 

یکی از خوراک‌های با ارزش در تغذیه دام یونجه می‌باشد. زمان برداشت یونجه وقتی است که یک سوم بوته ها به گل بنشینند. در جیره غذایی گاو شیری، بین دو تا چهار کیلوگرم یونجه در روز کافی و مناسب است.

علف باغ
این علف در تغذیه گاو شیری و پرواری استفاده می‌شود. به دلیل داشتن رشته‌های بلند، نشخوار دام‌ها را زیاد می‌کند. به علاوه در گاوهای شیری باعث بیشتر شدن چربی شیر می‌شود. برای جلوگیری از خارج شدن سریع خوراک‌های آردی از بدن دام‌های پرواری از این علوفه استفاده می‌کنند.
کاه به علت خشک و پُرحجم بودن، ارزش غذایی زیادی برای دام ها ندارد. از نظر ارزش غذایی، کاه جو از کاه گندم بهتر و کاه گندم از کاه برنج بهتر است. برای دام‌های سنگین بهتر است که کاه به صورت رشته‌های بلند باشد. مصرف کاه باید کم و به مقدار لازم باشد. هر چه مقدار این علوفه در جیره غذایی دام ها بیشتر باشد، سرعت هضم غذا کمتر می‌شود. بهتر است کاه را همیشه بعد از خوراک‌های دیگر به دام ها داد.
اگر کاه و علوفه‌های مانند آن به صورت غنی شده به دام ها داده شوند. ارزش غذایی بیشتر دارند. برای گاوهای خشک می توان مقدار بیشتری از این علوفه در جیره غذایی قرار داد.

سیلوها:
برای استفاده بیشتر و بهتر از علوفه‌های خشک و هضم بهتر این علوفه‌ها، آنها را سیلو می‌کنند. می‌توان سیلاژ را در گروه مواد علوفه ای قرار داد. تخمیر کنترل شده مواد رطوبت دار مثل علوفه ذرت، یونجه، جو، سورگوم و شبدر موجب تولید و فرآوری سیلاژ می‌شود و غذایی بی نظیر برای انواع دام به حساب می‌آید. زمان نگهداری این خوراک‌ها با استفاده از تخمیر طولانی تر شده و همچنین مواد مفید انرژی زا به منظور تقویت دام را در خود دارد.

خوراک‌های فشرده شده یا کنسانتره دامی
علوفه‌های آردی و خوراک‌هایی که از رشته‌های کمی تشکیل شده‌اند خوراک‌های کنسانتره‌ای می‌گویند. وقتی مقدار مشخصی از علوفه‌هایی مانند جو، سبوس، تفاله چغندر قند، کنجاله تخم پنبه را با تکمیل کننده های معدنی و ویتامینی مخلوط کنند، خوراک کنسانتره تهیه می‌شود.
برای برطرف کردن نیاز غذایی دام‌هایی که تولید بالایی دارند، علاوه بر علوفه باید مقدار مشخصی از کنسانتره دامی هم استفاده کرد. به گاوهای بومی و دورگ روستایی که بیشتر از هشت کیلوگرم شیر تولید می‌کنند، باید مقدار مشخصی کنسانتره داد.
برای تهیه کنسانتره به وسیله خود دامدار، می‌توانید از دستور زیر استفاده کنید. این دستور برای گاو شیری که بین ده تا پانزده کیلوگرم شیر تولید می‌کند، مناسب است.
مقدار جو 35 تا 40 درصد، سبوس گندم 30 تا 35 درصد، تفاله چغندر قند 8 تا 10 درصد، کنجاله تخم پنبه 5 تا 7 درصد، نمک 0.5 و سبوس برنج 6 تا 8 درصد باید باشد. به این مواد مقداری کربنات کلسیم یا دی کلسیم فسفات هم اضافه می‌کنند.

منابع

طراحی و ساخت جایگاه مناسب و بهداشتی دام، مظلوم کاظمی، 1384

سایت www.itpnews.com