حشره‌کش دلتامترین (دسیس)
دلتامترین حشره‌كش گوارشي، تماسي، غير سيستميك و بسيار سريع الاثر با پايداري وسيع از گروه سموم پايروتيروئيدها است. این آفتکش در بازار با نام تجاری دسیس Decis EC2.5% وجود دارد. اين تركيب به صورت امولسيون (EC2.5%) طيف وسيعي از حشرات مكنده و جونده را از راسته‌هاي گوناگون كنترل مي‌كند.، به صورت دسيس TB 2/5% ) قرص) هم استفاده می‌شود.
نام تجاری: دسیس
نام انگلیسی: deltamethrin
فرمول شیمیایی: C22H19Br2NO3
حشره‌كش تماسي با پايداري زياد از گروه پايروتيروئيدها
دوره کارنس : ۳ تا ۵ روز
ميزان ماده موثر: ۲۵ گرم بر كيلوگرم
درجه سمیت: LD 50: 135-5000 mg/kg
تاریخ ثبت: ۳۰/۱۱/۵۶ – ۱۴/۸/۸۰ كنترل سن گندم (ثبت اوليه موقت) تمديد لغايت ۸۵ ، ۱۰/۱۱/۸۴ ثبت موقت قرص دسيس به مدت ۳ سال براي كنترل سن گندم
كاربرد اين سم باعث از بين رفتن حشرات مفيد مي‌شود. قدرت حشره‌كشي اين تركيب صد برابر از تركيبات كلره و ۵ بار از تركيبات فسفره و ۱۰-۵ برابر از ساير پيروتروييدها بيشتر است. اين سم دوام خود را در روي سطوح سمپاشي شده ۱۵-۱۰ روز حفظ مي كند. در خاك بر اثر فعاليت ميكروارگانيزم ها ظرف مدت ۲-۱ هفته تجزيه شده و به طور كلي نيمه عمر آن در خاكهاي زراعي كمتر از ۲۳ روز است.. اين تركيب در برابر نور خورشيد پايداري زيادي دارد (تحت تابش مستقيم اشعه ماوراي بنفشUV). چون خاصيت تبخيري كم و دوام آن روي محصول زياد است.
نحوه‌ی اثر حشره‌کش دلتامترین
اين ترکیب اثر ضربه ایKnock down سریع دارد. اثر این ترکیب مثل پایریترنهاست بطوری‌که باعث افتادن سریع حشره می‌شود و چنانچه غلظت مناسبی انتخاب شود کارایی آن در حشرات بسیار چشمگیر خواهد بود. .اين آفت‌كش روي سيستم عصبي حشرات تاثير گذاشته و باعث ايجاد اثر ضرب‌هاي سريع و مانع از رفتارهاي تغذيه‌اي مي‌شود، همچنين داراي خاصيت دوركنندگي است. باعث باعث اختلال در کانال‌های سدیم در طناب عصبی، با پايداري ۴-۳ هفته‌اي براي برگ خوارها و آفات مكنده می‌شود. خاصیت حشره‌کشی دلتامترین به مقدار دز توصیه شده ودر مورد توصیه شده در هر آفت و پوشش کامل لایه سم روی سطح برگ بستگی دارد.
موارد مصرف در ايران
مينوز لكه گرد درختان ميوه محلول‌پاشي به نسبت ۵ /۰ در هزار؛ پروديناي چغندرقند ۱ ليتر در هكتار، پوره سن در گندم محلول پاشي به نسبت ۳۰۰میلی لیتر در هكتار براي مبارزه و كنترل پوره سن گندم و۱۵ عدد قرص در هكتار براي مبارزه و كنترل سن گندم میباشد
موارد مصرف در ساير كشورها
مگس مينوز برگ در گياهان زينتي، سبزيجات، سبزيجات گلخانه‌اي؛ آفات مكنده درخت سيب، ناقلين كوتولگي ويروس زرد جو و گندم زمستانه و بهاره، سرخرطومي بذر كلم درکلزاي بهاره و زمستانه، سرخرطومي ساقه در كلزاي بهاره و زمستانه، برگ خوارها در گياهان زينتي، سبزيجات گلخانه‌اي، فضاي سبز، درختان ميوه دانه دار و هسته دار؛ كرم سيب در درختان سيب، سوسك كلرادو در سيب زميني، كرم‌های طوقه بر در كاهو، انواع كلم‌ها، انواع سبزيجات برگي؛ شب پره تورتريكس درختان ميوه در هسته دارها، آفات حشره اي پياز، سير، زنجرك‌ها در سبزيجات برگي، مينوز برگ در گوجه فرنگي، شپشکهاي آردآلود در گياهان زينتي و محصولات گلخانه‌اي؛ سپردارها در گياهان زينتي و محصولات گلخانه‌اي؛ سرخرطومي لوبيا و نخود، گرده خوارها در كلزاي روغني، زنبور اره اي در درخت سيب و هسته دارها، تريپس در فضاي سبز، محصولات زينتي؛ تريپس غربي در محصولات گلخانه، فضاي سبز؛ سفيد بالك‌ها در محصولات گلخانه‌اي و زينتي، مگس زرد غلات در گندم، جو و چاودار بهاره و زمستانه است.
| نام محصول |
نام آفت |
مقدار مصرف |
|
درختان میوه سردسیری |
برگخوار و جوانه خوار، پسيل گلابي |
0.3-0.4 لیتردر هزار ليتر آب |
|
مرکبات |
شته ها |
0.6 لیتردر هزار ليتر آب |
| گندم |
سن هاي زيان آور |
0.3 لیتردر هزار ليتر در هكتار |
| پنبه |
كرم غوزه پنبه و شته هاي پنبه |
0.4-0.6 لیتر در هكتار |
|
چغندرقند |
كرم طوقه بر، خرطوم كوتاه و كك چغندر |
0.3-0.4 لیتر در هكتار 0.5-0.6 لیتر در هكتار 0.8-1 لیتر در هكتار |
|
سویا |
تريپس و آفات مكنده |
0.4-0.6 لیتر در هكتار |
|
يونجه، شبدر و اسپرس |
سرخرطومي هاي يونجه و كرمهاي برگخوار |
0.4-0.5 لیتر در هكتار |
|
سبزيجات، انگور فرنگي و توتون |
مگس ميوه، شته، بيدكلم و پروانه سفيد كلم |
0.4-0.6 لیتر در هكتار 0.5-1 لیتر در هكتار 0.3-0.4 لیتر در هكتار |
|
ذرت و سورگوم |
هلیوتیس |
0.6 لیتر در هكتار |
راهنماي مصرف
•با مشاهده اولين علائم خسارت، سمپاشي بايد انجام گيرد و سم‌پاشي‌هاي بعدي به فاصله ۱۴-۱۰ روز بعد بسته به نياز انجام گيرد، زمان، مقدار و مخلوط كردن آن با ساير آفت‌كش‌ها بسته به نوع محصول و آفت متغير است.
•وزن هر قرص۲ گرم ودرصد ماده مؤثره ۵/۲% است.
•محلول سم در اثر بارندگي از سطح گياه شسته مي‌شود.
•در آب و هواي يخبندان بر روي شاخ و برگ يخ زده نبايد استفاده شود.
•درجه حرارت بالاي ۳۵ درجه ممكن است ميزان كارايي و پايداري آن را كاهش دهد.
•همراه چسب تريپس بدون رقيق كردن در روي پلي‌اتيلني كه كف گلخانه را مي‌پوشاند استفاده کنيد.
•قبل از كاشت خيار در گلخانه‌ها و مزارعي كه مشكل تريپس وجود دارد سمپاشي ضرورت دارد، هر هشت هفته يک‌بار سمپاشي را تکرار کنيد.
•حداكثر تعداد دفعات سمپاشي براساس نوع آفت و محصول متفاوت است. چهار بار سمپاشي براي گندم و جو، در بهار و تابستان فقط يک نوبت مي‌باشد.
•در تابستان نبايد بيش از يكبار سمپاشي عليه شته‌های غلات انجام گيرد.
•گياهان خسارت ديده ناشي از استرس‌هاي خشكي و فيزيكي نبايد سمپاشي گردند.
•فرمولاسیون قرص احتما ل مسمومیت کاربر نسبت به فرمولاسیون امولسیون کمتر است.
سازگاری و اختلاط
از نظر سازگاری و قابلیت اختلاط با قارچکش‌ها و حشره‌کش‌ها تا کنون عدم سازگاری آن به اثبات نرسیده است همچنین دلتامترین فاقد خاصیت خورندگی میباشد.
سمیت حشره‌کش دلتامترین
•ميزان سميتLD50)، LC50 ،EC50 :(LD50 براي پستانداران۵۰۰۰-۱۳۵ میلی‌گرم بر کیلوگرم، LD50 براي پرندگان۴۶۴۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم، LC50 براي ماهی‌ها ۹۱/۰ میکروگرم بر لیتر، EC50 براي دافنی ۵/۳ میکروگرم بر لیتر می باشد.
•اشتعال زا
•خطرناك براي محيط زيست
•سمي براي موجودات آبزي، ممكن است در طولاني مدت اثر سوء براي محيط آبي داشته باشد.
•براي زنبورعسل خيلي خطرناك است در زماني كه زنبور عسل فعال است يا زمان گلدهي مزرعه و علف‌هاي هرز نبايد سمپاشي شود.
•درصورتي که مزارع غلات، كلزا، نخود و لوبيا نياز به سمپاشي داشته باشند، بايد عمليات سمپاشي تحت کنترل باشند.
•براي دشمنان طبيعي خيلي خطرناك است ۶ متر از حاشيه مزرعه نبايد سمپاشي گردد.
•براي ماهي‌ها بي نهايت خطرناك است نبايد رودخانه‌ها و جويبارها به اين حشره‌كش آلوده شود.
•از طریق جريان هوا تا ۱۸ متر منتقل مي‌شود.
سمیت برای انسان: عمده ترين اثرات مزمن آفت‌كش‌هاي پايرتروييد ايجاد آسيب‌هايي بر غده هيپوفيز، غدد فوق كليه، سيستم توليدمثل و طحال مي‌شود، همچنين سبب توقف سيستم ايمني و كاهش فعاليت آنزيم‌هاي كبد شده، كه اين تغييرات قابل برگشت نمي‌باشند
احتیاط‌های لازم
•قبل از سمپاشي بايد با متخصصين مشاوره شود.
•در صورت عدم استفاده از لباس وعینک در زمان تهیه محلول سم، احتمال ایجاد خارش شدید در اطراف چشم و پوست بدن کاربر زیاد است.
منبع: ویکی‌پدیا
بهاره رفيعي، سهراب ايماني، سيد رضا باستان، بررسي باقيمانده سم دلتامترين در خيار گلخانه‌‌ای ،(فصلنامه تخصصي تحقيقات حشره‌شناسي) علمي-پژوهشي.
giah-pezeshki.ir