اگر این روزها به استان‌‌های گیلان یا البرز سفر کرده باشید. حتماً نام باغ ژاپنی را در لیست مکان‌های تفریحی و دیدنی این شهرها دیده‌اید. این دو استان، هر کدام دارای بزرگترین باغهای ژاپنی در ایران هستند. که با اصول طراحی باغ به روش ژاپنی احداث شده‌اند. اما باغ ژاپنی چیست و چرا به این نام خوانده میشود؟ در ادامه این مطلب با امداد کشاورز همراه باشید.
باغ ژاپنی چیست؟
باغهای ژاپنی مکان‌های آرام، ساده و آرامش بخشی هستند. که محلی مناسب برای تأمل و مراقبه را در قدیم فراهم می‌کردند. در این باغها از تجملات بسیاری از طرح های باغ غربی اجتناب شدهاست. و بیشتر از گیاهان همیشه سبز، صخره‌ها، سنگریزه‌ها، ماسه‌ها، برکه‌ها و آبشارها تشکیل شده اند.
تاریخچه باغ ژاپنی
باغ های ژاپنی که در خود کشور ژاپن میتوانید ببینید. سال پیش یا دهه پیش ایجاد نشده اند. آنها سال ها را پشت سر گذاشته اند اما هنوز هم مثل روزهای ابتدایی خود می درخشند.
برخی از باغ های ژاپنی که در کیوتو و توکیو می بینید بسیار چشم‌‌نواز هستند. و بیشتر آنها هزاران سال پیش از هم اکنون ساخته شده اند. این باغها دوره طولانی از تاریخ را نشان می دهند. که در آن شما می توانید دیدگاه مثبت و منفی نسبت به آنها را تجربه کنید.
بسیاری از باغهای زیبا در طول زمان به دلیل جنگ و بلایای طبیعی ویران شدند. بسیاری از آنها در دوران مدرن ژاپن ساخته شده‌اند و تعدادی نیز وجود دارند. که توسط هنرمندان بزرگ ساخته می‌شوند.
بیشتر بخوانید: باغ زاپنی
در ژاپن، بسیاری از بازرگانان ژاپنی در دوره آسوکا (538-710) از کشور همسایه، یعنی چین بازدید می کردند. آنها تحت تأثیر هنرهای معاصر چین بودند. زیبایی باغهای چینی به سبک سنتی، الهام بخش آنها شد تا باغهای خود را بسازند.
گفته میشود که بین سال‌های 630 تا 838، دربار ژاپن به همراه راهبان بودایی، دانشمندان، دیپلمات‌ها، دانشجویان و مترجمانی را به چین فرستاده بود. بنابراین ایده این باغ های منحصر به فرد در حدود قرن هفتم زمانی که بودیسم برای اولین بار از چین در ژاپن معرفی شد، توسعه یافت.
اصول طراحی باغ ژاپنی
باغهای ژاپنی از عناصری مانند برکه‌ها، نهرها، جزایر و تپه‌ها برای ایجاد بازتولید مینیاتوری مناظر طبیعی استفاده می‌کنند. موارد زیر برخی از متداول ترین عناصر اصولی به کار گرفته شده است:
سنگ، شن و ماسه
از زمان های قدیم سنگ ها نقش مهمی در فرهنگ ژاپنی داشته اند. در شینتو، سنگ‌های بزرگ برجسته به‌عنوان کامی (kami) پرستش می‌شوند. در حالی که از سنگ‌ریزه برای تعیین مکان‌های مقدس استفاده میشود. همانطور که در برخی زیارتگاه‌های باستانی مانند زیارتگاه‌های ایسه یا زیارتگاه کامیگامو کیوتو دیده میشود.
در باغهای امروزی، سنگ‌های بزرگ نماد کوه‌ها و تپه‌ها هستند. حالتی زینتی ایجاد می‌کنند و به عنوان مصالح ساختمانی برای پل‌ها و مسیرها عمل می‌کنند. از سنگ ها و شن های کوچکتر برای خط کشی حوض ها و نهرها استفاده می شود. در همین حال، باغهای خشک تماماً از سنگ تشکیل شده‌اند. و سنگ‌های بزرگ‌تر نماد کوه‌ها، جزایر و آبشارها هستند. در حالی که شن و ماسه جایگزین آبشارها می‌شوند.
برکه ها، نهرها و آبشارها
برکه ها عنصر مرکزی بیشتر باغ ها هستند و اغلب دریاچه ها یا دریاهای واقعی یا افسانه ای را نشان می دهند. گاهی اوقات زیستگاهی برای ماهی‌های کپور (koi) را فراهم می کنند که رنگ و حیات بیشتری به باغ می بخشد. در باغهای خشک، حوض‌ها، نهرها و آبشارها با سنگ‌های چنگکی، ماسه و سنگ‌های عمودی نمادین می‌شوند.
در انواع باغهای تفریحی، از حوض‌ها می‌توان برای قایق‌سواری یا احداث آلاچیق‌های بر روی آب یا میدان‌ها و خاکریزهای ساحلی استفاده کرد. که اغلب به عنوان مکانی برای شب شعرهای اشرافی یا مهمانی‌های تماشای ماه در قرن‌های گذشته عمل می‌کردند.
جزایر و پل ها
جزیرهها یکی دیگر از اجزای قدیمی باغ های ژاپنی هستند. و اندازه‌های مختلفی دارند که این تنوع، شامل جزایر سنگی تکی تا جزابر بزرگ حائل ساختمان‌‌ها میشود. این عناصر، اغلب جزایر واقعی را نشان می دهند یا نمادهای مذهبی دارند. مانند آنهایی که شبیه لاک پشت ها و جرثقیل ها ساخته شده اند. یا نمادهای طول عمر و سلامتی، یا هورای، یک کوه عرفانی مقدس در تائوئیسم هستند.
پل ها یکی دیگر از ویژگی های مشترک است که برای اتصال جزایر و عبور از نهرها یا برکه ها استفاده می شود. پل‌ها از سنگ یا چوب ساخته شده‌اند و پیچیدگی آنها از یک تخته سنگ ساده تراش نخورده که در عرض یک نهر گذاشته شده تا سازه‌های چوبی پوشیده و پیچیده که بیش از ده متر وسعت دارند را شامل میشود.
پوشش گیاهی
در باغ های ژاپنی از انواع درختان، درختچه ها، چمنزارها و گل‌ها استفاده می شود. گیاهانی مانند درختان افرا و نهال گیلاس اغلب به دلیل جذابیت فصلی انتخاب می شوند و به طور ماهرانه ای برای تأکید بر این ویژگی ها قرار می گیرند. برعکس، به درختان کاج، درختان بامبو و آلو به خاطر زیبایی‌شان در ماه‌های زمستان که گیاهان دیگر به خواب می‌روند، توجه خاصی میشود. خزه ها نیز به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرند و بیش از صد گونه تنها در Kokedera ظاهر می شوند.
گیاهان با الهام از طبیعت به دقت در اطراف باغ ها چیده شده اند و تلاش زیادی برای حفظ زیبایی آنها انجام می شود. درختان، درختچه‌ها و چمنزارها به‌دقت آراسته شده‌اند و خزه‌های ظریف از زباله‌ها پاک می‌شوند. در طول زمستان، از کاه، کرفس و طناب برای عایق کاری و محافظت از درختان و درختچه ها در برابر برف یخ زده استفاده می شود، در حالی که روکش های نی از هجوم حشرات محافظت می کنند.
تپه ها
باغهای بزرگ‌تر، به‌ویژه باغهای گردشگری دوره ادو، از تپه‌های بزرگ ساخته دست بشر استفاده می‌کنند. تپه‌ها ممکن است نمایانگر کوه‌های واقعی یا افسانه‌ای باشند، و برخی از آنها را می‌توان بالا برد و منظره‌ای از جایی که بازدیدکنندگان از آن پانورامای مناسبی از باغ را دریافت می‌کنند، داشته باشند.
فانوس ها
فانوس ها اشکال و اندازه های مختلفی دارند و یکی از عناصر رایج طراحی باغ ژاپنی در طول تاریخ بوده اند. آنها معمولاً از سنگ ساخته می‌شوند و در مکان‌هایی که با دقت انتخاب شده‌اند، مانند جزایر، انتهای شبه جزیرهها یا در کنار ساختمان‌های مهم قرار می‌گیرند، جایی که هم نور و هم زیبایی دلپذیری ارائه می‌کنند. فانوس‌ها اغلب با حوضچه‌های آب هماهنگ می‌شوند، که با هم یک جزء اساسی از باغهای چای را تشکیل می‌دهند.
حوض‌های آب
بسیاری از باغ ها دارای حوض های آب سنگی (تسوکوبای) هستند که برای پاکسازی آیینی، به ویژه قبل از مراسم چای استفاده می شود. حوض ها از فرورفتگی های ساده در سنگ های تراش نخورده گرفته تا آثار سنگی حکاکی شده پیچیده متفاوت هستند و معمولاً با یک غواصی بامبو برای جمع کردن آب ارائه می شوند. این روزها اغلب به عنوان یک افزودنی تزئینی بیشتر از یک هدف عملی ظاهر می شوند. حوضچه های آب یک عنصر ضروری در باغ های چای هستند و اغلب با فانوس ها همراه می شوند.
پیاده‌راه‌ها
با معرفی باغهای چای و قدم زدن، مسیرها به بخشی جدایی ناپذیر از باغهای ژاپنی تبدیل شدند. باغهای گردشگری، دارای مسیرهای دایره‌ای هستند که از سنگ‌های پله‌ای، شن خرد شده، ماسه یا خاک فشرده ساخته شده‌اند، که با دقت تجویز می‌شوند تا بازدیدکنندگان را به بهترین – البته کنترل‌شده – مناظر باغ هدایت کنند. مسیرهای پرپیچ و خم نیز برای جداسازی مناطق مختلف، مانند یک نخلستان تکی یا حوضچه پنهان، از یکدیگر به کار می روند تا بتوان آنها را به صورت جداگانه در نظر گرفت.
ساختمان ها
انواع بسیاری از بناها برای مشاهده باغ از داخل ساختمان ساخته شده اند، مانند کاخ، ویلا یا معبد. در مقابل، باغ هایی که قرار است افراد از داخل باغ وارد شوند و از آن لذت ببرند، از ساختمان ها به عنوان بخشی از ترکیب باغ استفاده می کنند، از جمله آلاچیق ها، چای خانه ها و مهمانخانه ها.
مناظر تجسمی
مناظر تجسمی (shakkei) مفهوم ادغام منظره پس زمینه خارج از باغ در طراحی باغ است. هم از اشیای طبیعی مانند کوه ها و تپه ها و هم از سازه های دست ساز انسان مانند قلعه ها می توان به عنوان مناظر تجسمی استفاده کرد. در دوران مدرن، آسمان‌خراش‌ها به منظره‌ای (معمولاً) غیرعمدی برای برخی باغهای شهرها تبدیل شده‌اند.
باغ ژاپنی در ایران
همانطور که در ابتدای مطلب گفتیم، امروزه در ایران نیز چند باغ ژاپنی با هدف جذب گردشگری ایجاد شدهاست. این باغها، در استان گیلان، نزدیک به شهر رشت، در استان البرز، در محل باغ گیاهشناسی و در تهران، محل دائمی نمایشگاه‌‌های بین المللی قرار دارد و علاوه بر مزایای زیست محیطی، به دلیل جذابیت بصری در تمام فصول، سالیانه افراد زیادی را برای بازدید و تفریح به خود جذب میکند.
بسیاری از استان‌‌های کشور، امکان احداث چنین فضایی را دارند و در صورتی که فضای کافی برای احداث باغ ژاپنی را در اختیار دارید، میتوانید به این روش و با کمی خلاقیت، فضای گردشگری سودآوری را بسازید و افراد شهرستان خود و حتی شهرستان‌های مجاور را برای بازدید جذب کنید. مطمئن باشید در صورتی که تصمیم به این کار بگیرید، کارشناسان باغبانی امداد کشاورز برای راهنمایی، مشاوره و احداث، از ابتدا تا انتها در کنار شما خواهند بود.
