کشاورزی پایدار یکی از روش‌های کشاورزی نوین بوده که در راستای تامین نیازهای غذایی انسان و حفظ منابع طبیعی است. کشاورزی بزرگترین حوزه کاری است که در حدود 40 درصد از کل مشاغل جهان را به خود اختصاص داده است. بخش عمده‌ای از محصولات غذایی به روش کشاورزی صنعتی تولید می‌شد. در کشاورزی صنعتی، هر ساله محصولات یکسانی در مساحت بسیاری کشت و از مقادیر زیادی کود و سموم شیمیایی استفاده شده و تمرکز تنها بر تناژ تولید است. این روش، یعنی کشاورزی صنعتی به منابعی مانند آب، خاک و حتی هوا آسیب وارد می‌کند.
در این سیستم منابع از بین می‌روند و برای نسل‌های بعدی چیزی باقی نخواهد ماند. یک راه حل اساسی برای مقابله با این مشکل رو آوردن به کشاورزی پایدار است. کشاورزی پایدار یک تحول بسیار عظیم در عرصه کشاورزی است. اصول آن برپایه حفظ منابع طبیعی است. در ادامه با امداد کشاورز همراه باشید که درباره کشاورزی پایدار و مزیت‌های آن نکات جالب و مهمی را بخوانید.
کشاورزی پایدار چیست؟
کشاورزی پایدار یکی از انواع کشاورزی است که هم راستا و هم سوی با طبیعت است. در یک تعریف کلی کشاورزی پایدار افزایش بهره‌وری و سود، در عین کاهش آسیب‌های زیست محیطی است. در این نوع کشاورزی سعی بر استفاده بهینه از منابع موجود و تولید مواد غذایی سالم، در کنار حفظ منابع برای نسل‌های آینده است. در واقع کشاورزی پایدار تاکید بر استفاده درست از منابع کشاورزی دارد که علاوه بر رفع نیاز انسان به مواد غذایی، منابع موجود کشاورزی را برای نسل‌های بعدی نیز حفظ کرده. همچنین امنیت غذایی را به خطر نمی‌اندازد. اگر بخش کشاورزی به سوی استفاده بهتر و سودمندتر از منابع پیش برود در آینده می‌توان انتظار بهتری از صنعت کشاورزی داشت.
مزیت‌های کشاورزی پایدار
همانطور که اشاره شد کشاورزی پایدار همسو با طبیعت بوده است. اما علاوه بر این، فواید بسیار دیگری نیز دارد. در این روش با تجزیه و تحلیل داده‌های موجود بهترین تصمیم‌ها برای اجرای کشاورزی گرفته خواهد شد. دلایل بهتر بودن کشاورزی پایدار در مقایسه با کشاورزی سنتی را در ادامه می‌توانید مطالعه نمایید.
حفاظت از محیط زیست:
یکی از وظایف ما حفظ محیط زیست برای آیندگان است. در روش کشاورزی پایدار همانطور که قبلا نیز گفته شد، استفاده از کودها و سموم شیمیایی کاهش می‌یابد. به همین دلیل می‌توان انتظارداشت که میزان آلودگی‌های آب و خاک کاهش یافته در نتیجه زمین‌ها سالم‌تر باقی بمانند. همچنین در این روش از انرژی و سوخت‌های تجدیدپذیر استفاده خواهد شد.
کاهش هزینه‌های تولید (تمرکز بر سود کشاورزی):
در کشاورزی پایدار به دلیل کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و همچنین کاهش مصرف نهاده‌های کشاورزی مانند سم و کود، قطعا هزینه‌های کشت و کار کاهش پیدا خواهد کرد.
بهبود کیفیت تولید مواد غذایی:
با افزایش جمعیت نیاز به مواد غذایی افزایش پیدا کرده است. در روش کشاورزی پایدار سعی بر تولید مواد غذایی سالم‌تر است. با این حال با پیشروی و توسعه این روش به مرور زمان میزان محصول تولیدی نیز افزایش یافته است. در نهایت میزان هدر رفت محصولات نیز کاهش پیدا می‌کند.
کاهش آلودگی منابع:
کشاورزی پایدار علاوه بر کاهش استفاده از ترکیبات شمیایی، از ورود پسماندهای تولید شده به درون آب یا سایر زمین‌ها جلوگیری می‌نماید.
افزایش تنوع محصولات کشت شده (افزایش تنوع زیستی): در کشاورزی پایدار برعکس کشاورزی سنتی، طیف وسیع‌تری از محصولات کشت می‌شود. در این روش محصولات کشاورزی به تناوب کشت می‌شوند و مانندکشاورزی سنتی فقط یک محصول خاص برای چند سال در یک زمین کشت نخواهد شد.
شیوه‌هایی اجرایی کشاورزی پایدار
برای اجرای کشاورزی پایدار روش‌های مختلفی وجود دارد که هر یک از آنها با هدف خاصی انجام شده و روش اجرایی خود را دارند. این شیوه‌های کشاورزی طی سال‌ها تحقیق به اثبات رسیده‌اند و با هدف رسیدن به کشاورزی پایدار موثر هستند. استفاده ترکیبی از این روش‌ها نیز می‌تواند بسیار کاربردی باشد. در ادامه به هر یک از این روش‌ها اشاره خواهد شد.
تناوب زراعی (کشت تناوبی)
کشت یک محصول در زمین زراعی به مدت چند سال پی در پی، نه تنها زمین را ضعیف می‌کند، بلکه می‌تواند منجر به شیوع بیماری‌ها و آفات مهم آن محصول شود. به طوری که کنترل آن بسیار سخت خواهد بود. کاشت محصولات متناوب (کاشت محصولات مختلف در سال‌های متفاوت) در یک زمین زراعی فواید زیادی داشته، از جمله بهبود بافت و ساختمان خاک، سالم‌تر کردن محیط خاک و کنترل بهتر آفات و بیماری‌ها. می‌توانید از طریق کشت مخلوط یا یک برنامه تناوب چند ساله، تناوب زراعی را رعایت کرد.
کاشت گیاهان پوششی
کشت پوشش، یکی از راهکارهای موثر در جهت اجرای کشاورزی پایدار است. با کاشت گیاهانی مثل شبدر، ماشک، چاودار یا جودوسر در خارج از فصل کاشت زمانی که مزرعه خالی است، که این روش می‌تواند منجر به بهبود خاک شود. این گیاهان از فرسایش خاک جلوگیری کرده و منجر به غنی سازی خاک می‌شود. همچنین این گیاهان از رشد علف‌های هرز جلوگیری کرده و نیاز به استفاده از کودهای شیمیایی را نیز کاهش می‌دهند.
کاهش خاک‌ورزی
با انجام شخم به روش سنتی و نادرست بر روی زمین شاید از رشد بیش از حد علف هزر جلوگیری کرده. اما این روش بعنی شخم سنگین قطعا منجر به از بین رفتن ساختمان خاک خواهد شد. به همین دلیل باید از روش‌های نوین برای کاشت بذور در خاک استفاده کنید یا حتی شخم سبک بزنید که تا حد امکان ساختمان خاک را حفظ نمایید.
غنی سازی خاک
خاک اگر غنی باشد و سرشار از مواد مغذی باشد، در ادامه مسیر کشت نیاز به کودهای شیمیایی نخواهید داشت. به همین دلیل برای غنی سازی خاک مزرعه، قبل از اقدام به کاشت می‌توانید از کمپوست‌های مختلف گیاهی و حیوانی استفاده نمایید. با این کار خاک غنی و سرشار از مواد مغذی خواهد شد در نتیجه گیاهان دچار کمبود نخواهد شد.
مدیریت تلفیقی آفات
اگر قصد دارید کشاورزی پایدار داشته باشید همانطور که اشاره شد باید تا حد امکان از سموم شیمیایی استفاده نکنید. به همین دلیل در مواجه با آفات بهترین راه حل استفاده از روش‌های مدیریت تلفیقی آفات یا همان IPM است. در این روش می‌توانید از کنترل زراعی، کنترل بیولوژیک و سایر روش‌ها برای جلوگیری از طغیان آفت مورد نظر استفاده نمایید. در کنترل تلفیقی می‌توانید از عوامل کنترل بیولوژیک مانند زنبورهای پارازیتوئید، سن‌های شکارگرف کفشدوزک‌ها، بالتوری‌ها و سایر عوامل استفاده نمایید.
کشاورزی پایدار در ایران
در حال حاضر در ایران کشاورزی به طور سنتی انجام شده و تقریبا خبری از کشاورزی پایدار نیست مگر به صورت خیلی محدود و جزیی. توجه بیش از حد به درآمدهای نفتی موجود سبب کاهش توجه و برنامه ریزی‌های بلند مدت در این زمینه شده است. با توجه به اینکه کشاورزی در ایران اصلی‌ترین شغل و مهم‌ترین صنعت موجود است توجه به آن و برنامه ریزی برای آینده این صنعت بسیار ضروری است.
تفاوت کشاورزی پایدار و کشاورزی ارگانیک
تفاوت این دو نوع کشاورزی یعنی پایدار و ارگانیک در این است که کشاورزی ارگانیک بر نهاده‌های کشاورزی مورد استفاده تمرکز دارد. یعنی از سموم شیمیایی، کودهای بر پایه مواد شیمیایی و محصولات تراریخته استفاده نشود. در حالی که کشاورزی پایدار بر روی حفظ و سلامت محیط زیست و زمین زراعی متمرکز است. البته این بدان معنا نیست که این دو روش بایکدیگر در تضاد هستند بلکه می‌توانند کامل کننده هم باشند.
طی بررسی‌های انجام شده، در طی 20 سال آینده جمعیت مردم در سرتاسر جهان به طور قابل توجه‌ای افزایش خواهد یافت. به گونه‌ای که به 9.5 میلیارد نفر خواهد رسید. با افزایش جمعیت، نیاز به محصولات کشاورزی و مواد غذایی نیز افزایش خواهد یافت. با دانستن این اطلاعات باید به فکر راهکار و راه حل اصولی باشیم. صرفا تولید مواد غذایی بیشتر نباید هدف باشد، بلکه استفاده بهینه از منابع و حفظ منابع برای نسل‌های بعدی و همچنین کاهش پسماندها و تلفات مواد غذایی تا حد زیادی موثر خواهد بود.
مشاوره، آموزش، خرید آنلاین نهاده