حشره کش و کنه کش تماسی فن والریت (سومیسیدین)
فن والریت از گروه حشرهکشهای پیریتروئیدی با خاصیت غیر سیستمیک و اثر تماسی و گوارشی میباشد. این ترکیب به صورت امولسیون (EC20%) فرموله میشود و کمی نیز خاصیت کنهکشی دارد. این آفتکش در بازار با نام تجاری سومیسیدین (Sumicidin) وجود دارد. فن والریت طیف وسیعی از آفات راستههای بالپولکداران، سخت بالپوشان، راست بالان و غیره را در محصولات مختلفی نظیر کلم، چغندر، لوبیا، نخود، پنبه و نیز درختان میوه کنترل میکند. و جزء اولین پیرتروئیدهای مصنوعی است. فن والریت روی آفات گیاهی، موثر بوده و جزء اولین پیرتروئیدهای مصنوعی است که به علت قدرت حشرهکشی زیاد و دوام در برابر نور خورشید در کشاورزی مورد استفاده قرار گرفت. در محیطهای اسیدی پایدار ولی در محیطهای قلیایی زنجیره استری آن هیدرولیز می شود. ماده موثر این آفتکش با نفوذ به بافتهای گیاهی، حشراتی مانند مینوز و ساقه خوارها را که درون بافت های گیاهی به سر میبرند را نابود میکند. برای انسان و جانوران خونگرم سمیت متوسط دارد و همچنین روی پوست و چشم نیز ایجاد حساسیت مختصری میکند. فن والریت برای ماهیها، زنبورعسل و سایر حشرات مفید ایجاد حساسیت شدید میکند.
حشرهکش کنه کش تماسی، گوارشی از گروه پایرتیروئیدها
نام انگلیسی:fenvalerate
نام تجاری: سومیسیدین Sumicidin
فرمولاسیون: سومیسیدین Sumicidin % 20 EC
درجه سمیت: LD50: 451mg/kg
دوره کارنس: ۱۵ روز
تاریخ ثبت: ۲۵/۴/۵۷
نحوه تاثیر حشرهکش فن والریت
این ترکیب اثر ضربهای (Knock down) سریع دارد. این تاثیر مستقیماً به اثر کشندگی سم مربوط نیست، زیرا میزان سم لازم برای ایجاد مرگ و میر معمولاً بسیار بیشتر از مقداری است که برای فلج کردن آنها مورد نیاز میباشد. اثر فن والریت مثل پیریترینهاست بطوریکه باعث افتادن سریع حشره میشوند. این حشرهکش عصبی، با اختلال در کانال های سدیم در غشای آکسونی سلولهای عصبی باعث مرگ حشره میشود. فن والریت چربی دوست بوده و به راحتی توسط لایه کوتیکول حشرات و سطح برگ جذب میشود و در نتیجه در مقابل اثر شسته شدن باران مقاوم است. خاصیت حشرهکشی فن والریت به مقدار دز توصیه شده در مورد هر آفت و پوشش کامل لایه سم روی سطح برگ بستگی دارد.
موارد مصرف حشرهکش فن والریت
فن والریت روی طیف وسیعی از آفات، بخصوص آنهایی که در مقابل حشرهکشهای ارگانوکلره، ارگانوفسفره و کارباماتی مقاومت نشان میدهند، موثر است.
موارد مصرف در ایران:
پرودینای چغندرقند ۱ لیتر در هکتار، مینوز لکه گرد درختان میوه ۵/۰ در هزار
موارد مصرف فن والریت در سایر کشورها:
شتهها در گندمهای زمستانه و بهاره، حشرات چوبخوار مکنده و جونده از راستههای مختلف روی پنبه، دانههای روغنی، صیفیجات و سبزیجات میوههای آجیلی (nuts)، انگور، زیتون، آفتابگردان، یونجه، غلات، ذرت و سورگوم، سیبزمینی، چغندر، بادامزمینی، سویا، توتون، نیشکر، گیاهان زینتی، جنگلی و مرتعی استفاده میشود.
موارد توصیه فن والریت در محصولات کشاورزی در سایر کشورها مانند جدول زیر میباشد
نام محصول |
نام آفت |
مقدار مصرف |
یونجه |
سرخرطومی برگ یونجه |
۱ لیتر در هکتار |
چغندرقند |
برگخوار کارادرینا، کرم غوزه پنبه (هلیوتیس) پرودنیا (برگخوار مصری) و اگروتیس (کرم طوقهبر) |
۱ لیتر در هکتار |
درختان میوه سردسیری |
مینوز لکه گرد و شته |
۰٫۵ در هزار |
پنبه |
برگخوار مصری، کرم غوزه و کرم طوقه بر |
۱ لیتر در هکتار |
سبزیجات و صیفیجات |
کرم غوزه واگروتیس (کرم طوقه بر) |
۱ لیتر در هکتار |
راهنمای مصرف
•در مزارعی که سابقه ویروس کوتولگی زرد جو وجود دارد همزمان با مشاهده شته باید سمپاشی صورت گیرد (اواسط تا اواخر)
•درصورت خطر آلودگی زیاد، سمپاشی مجدد ضروری است.
•برای سمپاشی در مرحله رشدی بین مرحله گلدهی تا مرحله شیری (GS61-73) برای کنترل شته تابستانه غلات توصیه میشود.
•درصورت مصرف پایروتیروئیدها یا دی متوات از مصرف آنها در مرحله ظهور سنبله خودداری شود.
•خاصیت کنه کشی نیز دارد.
سازگاری و اختلاط
فن والریت با گیاهان مذکور در دز توصیه شده سازگاری خوبی دارد. با قارچکشهای غیر قلیایی قابل اختلاط است ولی بلافاصله پس از مخلوط کردن باید مصرف شود. در حلالهای آلی به راحتی حل میشود. این ترکیب خورندگی ندارد.
سمیت آفت کش فن والریت برای محیط زیست
میزان سمیت ( LD50، LC50 ،EC50): LD50 برای پستانداران ۴۵۱ میلیگرم بر کیلوگرم، LD50 برای پرندگان۱۶۰۰میلیگرم بر کیلوگرم، LC50 برای ماهیها ۶/۳ میکروگرم بر لیتر
- آفتکش فن والریت برای زنبور عسل و آبزیان فوق العاده خطرناک است.
- از سمپاشی درختان در مرحله گلدهی خودداری کنید.
- دام و طیور را قبل از سمپاشی از محل دور نمائید. از چرای دام در نواحی تازه سمپاشی شده جداً خودداری نمائید.
- از آلودگی آبهای آشامیدنی جاری ، راکد و زیر زمینی به سم و محلول سم اکیداً خودداری نمائید.
- از شستشوی دستگاههای سمپاشی نزدیک رودخانه و آبهای جاری خودداری کنید. فن والریت برای حشرات مفید و دیگر بندپایان بسیار خطرناک است از این رو در حاشیه شش متری مزارع نباید سمپاشی شود.
- فرمولاسیون آن در تاریکی و دور از تابش مستقیم نور خورشید نگه داری شود.
منبع:
نشریه علمی جهان شیمی فیزیک
گیاهپزشکی