فیتیله نارنجی درختان
بیماری فیتیله نارنجی درختان گسترش جهانی داشته و ایجاد شانکر می‌کند، بیماری قارچی شانکر سیتوسپورایی دارای اسامی دیگری از جمله شانکر لوکوستومایی، دارخور یا فیتیله نارنجی نیز می باشد. فتیله نارنجی یش از ۷۰ گونه درختان سخت چوب رو مورد حمله قرار می دهد.از جمله گردو، چنار، تبریزی، گیلاس، زردآلو، قیسیو سیب می‌باشد. روی درختان هسته‌دار این بیماری روی درختان گیلاس، زردآلو، هلو، شلیل، آلو، بروز پیدا می‌کند.
فتیله نارنجی درختان (دارخور) Cytospora canker روی درختان گیلاس در سال ۱۳۲۵ توسط اسفندیاری از کرج جمع آوری و گزارش شده است.
یشترین خسارت این بیماری در درختان هلو و سایر درختان میوه هسته دار و نیز در سیب و گلابی و تبریزی و بید هست. ولی اغلب در خیلی از درختان سایه دار و جنگلی نیز مهم می باشد . در واقع بیشتر باغات از صدمات این بیماری در امان نیستند. در خیلی از درختان صدمات ناشی از شانکر در تنه اصلی یا شاخه ها بسیار زیاد هست . شاخه های آلوده درختان بیمار در اثر وزش باد به علت سنگینی بار میوه اغلب می شکنند .
شدیدترین صدمه بیماری در درختانی است که در اثر شرایط نا مساعد طبیعی ضعیف شدند. این قارچ اغلب بصورت گندرو در پوست مرده درخت زندگی می کند ولی با ضعیف شدن درخت به هر دلیلی قارچ به حالت انگلی در می آید و ایجاد بیماری می‌کند . اما وجود قارچ سیتوسپورا روی یک شاخه مرده دلیل مرگ شاخه در اثر قارچ بیماری فیتیله نارنجی درختان نیست.
علائم فیتیله نارنجی درختان چی هست؟
بارزترین نشانه بیماری فیتیله نارنجی (شانکر سیتوسپورای)، پیدایش شانکر (زخم) روی تنه و شاخه های درختان آلوده است.
در ابتدا پوست شاخه ها در محل عفونت کمی نرم شده، فرو می رود و رنگ آن کمی تیره می‌شود. به مرور این لکه ها بزرگ تر شده و فرورفتگی بیشتر می‌شود. سپس لکه ها قهوه‌ای رنگ شده، پوست درمحل لکه ها خشک می‌شود، به صورت شانکر درآمده و پوست شاخه از محل شانکر شکاف می‌خورد.
اندازه شانکرها بسته به شرایط محیطی، ضعف یا شادابی شاخه ها متفاوت است. در بعضی مواقع ممکن است طول شانکر روی تنه یا شاخه‌های اصلی درخت به ۵۰ تا ۶۰ سانتی‌متر برسد.
همچنین علائم بیماری فیتیله نارنجی روی سرشاخه‌ها، شاخه‌های قطور و در گیلاس روی تنه دیده می شود.
از شاخه‌های آلوده و جوانه‌ها صمغ تراوش شده و سرانجام این قسمت‌ها نیز خشک می‌شود.
شانکر ایجاد شده و ترشح صمغ در این بیماری شبیه علائم بیماری شانکر باکتریایی درختان هسته دار هست و معمولاً این دو بیماری که در مناطق مرطوب و پرباران شیوع دارند باهم اشتباه گرفته می‌شوند.
این بیماری گاهی در درخت زردآلو موجب مرگ آنی درخت می‌شود.
چنانچه شانکر پیرامون شاخه ها را فراگیرد، برگ شاخه های آلوده در ابتدا سبز خشک شده و سپس به طور کامل از بین می روند.
در شرایط نسبتا مرطوب بهاری زیر پوست نقاط سیاه رنگ برجسته وجوش مانندی به اندازه ته سنجاق تشکیل شده که به آن پیکنید می گویند که از این جوش‌ها مواد صمغ و رزین به شکل رشته های فیتیله مانند ژلاتینی نارنجی روشن یا زرد رنگ همراه با توده های اسپور قارچ خارج می شود وبه همین دلیل به آن فیتیله نارنجی می‌گویند. که باران کنیدی ها را شسته و موجب آلودگی سایر نقاط می‌شود.
آلودگی معمولا در پاییز یا زمستان و همزمان با بازشدن جوانه های درخت صورت می گیرد ولی در درختان ضعیف آلودگی در طول فصول رشد گیاه نیز ممکن است خسارت بزند.
فیتیله نارنجی درختان
عامل بیماری فیتیله نارنجی درختان میوه چی هست؟
عامل بیماری فیتیله نارنجی (شانکرسیتوسپورایی) قارچ Leucostoma Cincta می‌باشد که شکل غیر جنسی آن Cytospora Cincta نام دارد. فرم جنسی این قارچ بنام پریتس بندرت تشکیل می شود.
- به شکل میسلیوم در بافت های پوست اطراف شانکرهای ایجاد شده روی شاخه های درختان آلوده
- روی شانکرها و سرشاخه های آلوده روی درخت.
- روی شاخه ها و سرشاخه های آلوده قطع شده و انبار شده در حاشیه باغ ها.
راه های انتشار و گسترش بیماری فیتیله نارنجی درختان میوه به چه صورت است؟
ایجاد بیماری از طریق روزنه‌ها و جوانه‌های سالم میسر نیست. از طریق زخم‌هایی که بر اثر عوامل مکانیکی ،سرما ،گرما ،هرس ،تگرگ ،تغذیه حیوانات و حشرات ایجاد می‌شود وارد گیاه شده. و یا در اثر یخبندان ،تابش اشعه خورشید که منجر به پیدایش ترک و شکاف یا بافت مردگی می‌شود.
اسپورهای قارچ توسط باران و باد و حشرات ، و همچنین وسایل هرس منتشر می شوند.
روش های پیشگیری و کنترل بیماری فیتیله نارنجی درختان میوه چی هست؟
۱-دقت در انتخاب محل کاشت ،کود دهی ، بخصوص انجام آبیاری به موقع وکافی است.
۲-ضدعفونی وسایل هرس پس از هر برش و بخصوص ضدعفونی حتمی محل زخم هرس با بردوفیکس در کاهش و جلوگیری از انتشار بیماری مؤثر است.
۳-سم پاشی چهارگانه با بردوفیکس:
- سم پاشی با بردوفیکس ١۰ در هزار پس از ریزش ٧۰ درصد برگ ها در پاییز
- سم پاشی با بردوفیکس ١۰ در هزار قبل از تورم جوانه ها
- سم پاشی با بردوفیکس ۵ در هزار بعد از ریزش گلبرگ ها
- سم پاشی با بردوفیکس ۵ در هزار بعد از تشکیل میوه
۴- در صورت وجود آلودگی اقدامات محلول پاشی های ضروری است:
تکرار سم پاشی‌ها بعد از تشکیل میوه، در سه نوبت به فواصل ١۵ روزه
هرس شاخه های آلوده، ١۰ تا ١۵ سانتی متر پایین تر از بافت آلوده و سوزاندن آنها و ضدعفونی محل هرس با بردوفیکس رقیق نشده.
همچنین درختان آلوده خشک شده بریده و سوزانده شوند.
تراشیدن دقیق شانکرهای موجود روی شاخه ها و تنه های درختان آلوده و ضدعفونی بافت سالم گیاه با بردوفیکس رقیق نشده.
منابع:
بیماری شانکر سیتوسپورایی بیماری فیتیله نارنجی صنوبر ( اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی)
شانکر ستوسپورایی یا بیماری فیتیله نارجی گردو (مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان خمینی شهر)
بررسی تاثیر شانکر قارچی سیتوسپورا بر روی درختان چنار، مطالعه موردی شهرستان کرج. سومین همایش ملی علوم کشاورزی و صنایع غذایی. ۱۳۹۱.
https://en.wikipedia.org/wiki/Leucostoma_canker
