درخت بادام معمولی (Prunus communis) در ایران در نواحی نیم خشک و کوهستانی کشت می گردد. و یکی از محصولات مهم ایران می باشد. و ارتفاع این درخت به ۸ متر هم می رسد. میوه بادام شبه بیضی مورب یا شبه بیضی کشیده ۳-۵ سانتی متر فشرده، کمی نوک تیز و مخملی می باشد. درخت بادام یک درخت مقاوم است و میتوان آن را در بیشتر خاک ها و شرایط آب و هوا متفاوت کشت نمود. همچنین این درخت در برابر بیشتر آفات نیز مقاومت بسیار خوبی از خود نشان داده. اما برخی از آفات وجود دارد که می توانند. به درخت بادام ما حمله کنند و محصول بادام را از بین ببرند. یکی از مهمترین و اصلیترین آفات درخت بادام زنبور مغزخوار بادام (Eurytoma amygdali) می باشد. که اکثرا به آن کرم مغز خوار بادام می گویند. چون لارو این حشره از مغز بادام تغذیه می کند.
به دلیل سابقه طولانی بادام کاری در کشور به نظر میرسد. که زنبور مغزخوار بادام از گذشتههای دور در کشورمان وجود داشته. و با شرایط آب و هوایی کشور سازگاری پیدا کرده است. این آفت میتواند گاهی تا ۹۰ درصد محصول را از بین ببرد. بیشتر به درخت بادام آسیب میزند. ولی خسارت آن روی آلو و زردآلو هم گزارش شده است.
زنبور مغز خوار بادام در اکثر مناطقی که کشت بادام وجود دارد دیده میشود، ولی در استان های آذربایجان شرقی، چهار محال بختیاری و اصفهان بیشتر گزارش شده است.
زیست شناسی زنبور مغز خوار بادام
این آفت مهمترین و شایعترین آفت بادام کاریهای کشور می باشد. طول حشره کامل ماده آن به ۸-۶ میلی متر می رسد. در حالی که حشره نر بازه آن بین ۶-۴ میلی متر می باشد. سر و سینه و شکم حشره کامل سیاه و أخر شکم قهوه ای روشن و شکم حشره دودکی شکل است. لاروهای زنبور مغز خوار بادام بدون پا، کوتاه و قوسی شکل و در وسط برآمده می باشد. بدن این لاروها در ابتدا به رنگ سفید براق می باشد. که به تدریج ای تیره و سپس در آخر مراحل شفیرگی به رنگ سیاه در می آید.
چرخه زندگی
این آفت تمام فصلهای سال به جز نیمی از بهار را به صورت لارو (کرم) سپری می کند. و زمستان را در داخل میوه های خشک شده روی درختان بادام و یا روی سطح زمین سپری می کند. و قبل از این که شکوفه های بادام باز شوند. تبدیل به شفیره می شود. و همزمان با ریختن گلبرگ ها حشرات کامل ظاهر می گردند. در این موقع (اواسط اردیبهشت ماه) حشره کامل میوههای سال گذشته را ترک میکند. دراین زمان میوه بادام به صورت چغاله است و پوست آن نرم و سبز رنگ است.
حشره ماده با استفاده از اندام تخمریزی تخم های خود را که تعداد آن ۱۵۰ عدد می باشد. در داخل میوه بادام و در مجاورت مغز در حال تشکیل آن قرار می دهد. زنبور مغز خوار بادام از بادام سبز به عنوان لانهای برای تخم های خود در بهار استفاده می کند. لاروهای جوان پس از خروج از تخم با حفر تونلی خود را به مغز می رساند و از مغزهای در حال رشد شروع به تغذیه می کنند.
لاروها تا اوخر مرداد یا اواسط شهریور به تغذیه خود از میوه ادامه میدهند. تا به مرحله بعدی تکامل خود برسند. و تبدیل به شفیره شوند. در حقیقت این حشره در سال یک نسل دارد. ولی گاهی لاروهای کامل می توانند تا دو سال در داخل میوه های آلوده به حالت انتظار باقی بمانند. طبق مشاهدات در داخل هر مغز بادام فقط یک عدد لارو زندگی می کند ولی بادام هایی که دارای دو مغز هستند. در داخل هر مغز یک لارو به طور مستقل زندگی می کنند.
میزان خسارت کرم مغز خوار بادام
طرز خسارت این حشره بدین ترتیب می باشد. که لارو آن طی مدت ۱۱ ماه در بادام زندگی و از مغز بادام تغذیه می کند. در اثر تغذیه این آفت مقداری از میوه ها می ریزد که گاهی درصد ریزش میوه به ۵۰ درصد هم می رسد. و مقداری از میوه ها نیز که در مراحل بعدی آلوده می شوند. روی درخت خشک شده و حتی پس از برداشت محصول همچنان روی درخت باقی می ماند. اگر به بادام های آلوده توجه کنید. یک سوراخ بر روی پوسته آن مشاهده می کنید.
نحوه کنترل زنبور مغز خوار بادام
به دلیل اینکه طول زندگی حشرات بالغ کوتاه است (حشرلت نر بین ۷ تا ۸ روز و حشرات ماده ۱۵ روز عمر میکنند) مبارزه فیزیکی نسبت به مبارزه شیمیایی در اولویت می باشد.
مبارزه فیزیکی یا مکانیکی
از آنجایی که زنبور مغز خوار بادام در مسافت های کوتاه به خوبی پرواز میکند بهتر می باشد، که با باغداران اطراف درباره مبارز با آن گفتگو کنید. مبارزه با این آفت اگر به صورت گروهی انجام شود امکانپذیر می باشد. و همه در منطقه باید این مراحل را انجام دهند تا نتیجه مناسب بهدست آید.
۱-بهداشت باغ را رعایت کنید (کود حیوانی نپوسیده را در باغ رها نکنید چرا که منبع آفت و قارچ خواهد بود، برگها و بقایای گیاهی را تبدیل به کود پوسیده کنید و در عمق زمین چال کنید یا همراه با شاخههای آفتزده بسوزانید)
۲-مهمترین کاری که باید انجام دهید این است که هر میوه بادام آفت زده، سوراخ شده، باقی مانده از سال قبل که بر روی شاخه، روی زمین و زیر برگها وجود دارد را جمع آوری کرده و بسوزانید. مهم نیست که در چه زمان و فصلی هستید.
۳-از حدود اول تیرماه (در نقاط مختلف ممکن است متفاوت باشد) میوههای آفت زده مشخص خواهند شد. ظاهر بادامهای آفتزده کمی زردرنگتر و چروکیده تر است. اندازه آن ها کوچکتر است. و شاخهها و برگهایی که این میوهها روی آن وجود دارد ممکن است دچار خشکیدگی شوند. با این نشانهها به سادگی میتوانید میوه آفتزده را از آغاز شناسایی کرده و آرام آرام بچینید و بسوزانید.
کنترل شیمیایی آفت مغزخوار بادام
همانطور که اشاره شد تخمهای این آفت داخل نسج میوه گذاشته میشود به خاطرهمین دسترسی به لارو این آفت برای کنترل شیمیایی کار راحتی نمی باشد. پس فقط میتوانیم علیه حشره کامل اقدام کنیم. بلافاصله بعد از ریختن گلبرگها بایکی از سموم فسفره بادام میتوانیم اقدام به سمپاشی کنیم. استفاده از سموم حشرهکشی مانند اتیون، دیازینون و دلتامترین به هنگام مشاهده حشرات بالغ کمک فراوانی به مدیریت بیماری مینماید. این نوع سمپاشی در دو نوبت انجام میشود. اولی در اواسط اردیبهشت ماه که فقط ۱۰درصد زنبورها خارج شده و دومی بیست روز بعد از سمپاشی اول اول که دراین زمان ۶۵ درصد زنبورها بیرون آمدهاند.
استفاده از سمهای نفوذی پس از خارج شدن لاروها از تخم و قبل ورود آنها به داخل دانه ممکن است مفید باشد. این کار باید به طور دقیق بررسی بشود و تاریخ دقیق خروج لاروها از تخم در هر ناحیه از قبل باید مشخص شود. همچنین از به کارگیری سموم سیستمیک و یا دیمتوات قبل از آزمایشات لازم باید خودداری شود، زیرا باعث ریزش شدید میوه و برگ آن میشود.
منبع
https://www.teyme.es/en-US/news/Treatments-to-fight-against-the-pest-of-almond-seed-wasp/
عالی بود، ممنون از مطلب کاربردی
اینجانب کلنیک گیاهپزشکی دارم، مطلب برام خیلی مفید واقع شده…