امروزه با بالا رفتن آگاهی مردم در مودر تاثیر مستقیم مواد غذایی بر سلامت آنها و اهمیت سالم بودن مواد اولیه توجه به بخش تولید محصولات کشاورزی و باغی سالم یا همان کشاورزی ارگانیک بیشتر از قبل شده است. کشاورزی ارگانیک نوعی از کشاورزی است که به مدیریت اکوسیستم یا مجموعهی بیشتر از ورودیهای سیستم میپردازد. در این نوع کشاورزی بیشتر به جنبههای زیست محیطی پرداخته میشود و نهادههای سنتتیک یا مصنوعی در آن حذف شده است. در واقع در کشاورزی ارگانیک هیچگونه کود، آفتکش، داروهای دامپزشکی، مواد نگهدارنده، بذرهای اصلاح شده ژنتیکی و افزودنیهای شیمیایی استفاده نمیشود. با امداد کشاورز همرا باشید تا با مزیتها و چگونگی تولید یک محصول ارگانیک بیشتر آشنا شوید.
کشاورزی ارگانیک
کشاورزی ارگانیک یک سیستم مدیریت تولید جامع است که سلامت اکوسیستم کشاورزی، چرخههای زیستی، تنوع زیستی و فعالیت بیولوژیک(موجودات زنده) خاک را حفظ میکند. این نوع کشاورزی بیشتر روی جنبههای مدیریتی تاکید دارد تا نهادههای ورودی سیستم. در این روش برای اینکه بتوان یک محصول ارگانیک تولید کرد از هرگونه روشهای مکانیکی، زراعی و زیستی ممکن که بدون استفاده از نهادههای مصنوعی باشد.
میتوان استفاده کرد. محصولات تولید شده در این روش، شاید از نظر قیمت نسبت به محصولات دیگر (که برچسب محصول ارگانیک ندارند) گرانتر باشد اما در عوض بسیار سالم بوده و عاری از هر گونه باقیمانده سموم است. یک محصول ارگانیک وقتی تولید میشود میشود الزاما بر چسب ارگانیک دریافت نمیکند و بعد از طی مراحل تایید توسط سازمانهای مربوطه، درجه گواهی محصول ارگانیک را دریافت خواهد کرد که این درجه به سه دسته تقسیم میشود:
محصولات ارگانیک مصرف کننده محور:
این محصولات گواهی شده بوده و دارای لیبل(برچسب) تائیدیه هستند، که به خریدار حق انتخاب آگانه میدهد که بداند محصولی که تهیه میکند چگونه تولید، فرآوری، بسته بندی و حمل شده است.
محصولات ارگانیک حمایت محور:
در این سیستم مثل اتحادیه اروپا برای تولیدات ارگانیک کمک هزینه پرداخت میشود تا در محیط زیست کمترین تغییرات زیستی و در آبهای زیرزمینی کمترین آلودگی ایجاد شود.
محصولات ارگانیک کشاورز محور:
برخی کشاورزان گمان میکنند کشاورزی سنتی ناپایدار است در نتیجه به دنبال روشهای جایگزین تولید برای حفظ سلامتی، اقتصاد کشاورزی و استقلال خود هستند. در بسیاری از کشورهای در حال توسعه کشاورزی ارگانیک به عنوان روشی خانگی برای حفظ امنیت غذایی و کاهش هزینهها است.
مزایای کشت ارگانیک:
امروزه بیش از ۳۰۰۰ نوع ترکیب شیمیایی مثل آفت کشها، علف کشها و کودهای شیمیایی به منظور کنترل آفات و حشرات و حاصلخیز سازی، به خاک اضافه میشود. این ترکیبات علاوه بر تجمع در محصولات، وارد آبهای زیرزمینی و وارد بدن انسان میشوند. در کشاورزی ارگانیک از هیچ کدام از موارد گفته شده استفاده نمیشود. برای شروع کشت ارگانیک باید حداقل سه سال در زمین مورد نظر هیچ گونه کود یا سمی استفاده نشده باشد. کشاورزی ارگانیک باعث تثبیت بافت خاک، حفظ چرخه طبیعی آب و عناصر، استفاده از منابع غذایی طبیعی، کاهش آلودگی منابع آب و خاک و حفظ تنوع زیستی میشود.
تغذیه:
کشاورزی ارگانیک طوری مدیریت میشود. که تعادل بین مواد غذایی موجود در خاک و عناصر مورد نیاز گیاه برهم نخورد. در این نوع کشاورزی به جای مصرف کودهای شیمیایی از کودهای بیولوژیک. آلی، حیوانی، کمپوست، ورمی کمپوست، خاک برگ، بقایای پوسیده کشتهای قبل استفاده میشود.
برای تغذیه طبیعی با استفاده از کودهای دامی در زمینهای شنی، کود گاوی در زمینهای آهکی و همچنین برای زمینهای رسی از کودهای گوسفندی استفاده میشود. سریعترین جذب اوره و فسفر مربوط به کود پرندگان است. که باید در استفاده از آنها احتیاط کرد. زیرا در غلظت بالا موجب سوختگی گیاه میشوند. همچنین از کودهای سبز(کاشت گیاهانی مانند بقولات و برگرداندن آنها به زمین)، بقایای گیاهی، کنجالهی دانههای روغنی، خردههای چوب، کاه و کلش و تفالههای چغندر در این دسته قرار میگیرند.
مبارزه با آفات و بیماریها:
در کشاورزی ارگانیک به دلیل ممنوعیت استفاده از سموم شیمیایی. باید برای مدیریت آفات از روشهای جایگزین استفاده کرد. برای مبارزه با آفات، بیماریها و علفهای هرز، روشهای بیولوژیک و طبیعی مختلفی وجود دارد. که هر یک کارایی و مزیتهای خود را دارد. با امداد کشاورز همراه باشید تا در ادامه با مهمترین روشهای موجود آشنا شوید.
استفاده از شکارگرها، پارازیتوئیدها
یکی از کاربردیترین روشهای کنترل آفات، استفاده از حشرات مفید (پارازیتوئید و شکارگر) علیه آفات است. حشرات پارازیتوئید مرحله تخم، لارو یا بالغ آفات را مورد هدف قرار میدهند. با تخم گذاری پارازیتوئید درون یا بیرون از بدن آفت (بستگی به نوع پارازیتوئید داشته)، تخم حشره مفید درون بدن حشره آفت رشد کرده. و با تغذیه از محتویات بدن آفت آن را از بین میبرد.
شکارگرها دارای مکانیسم متفاوتتری هستند، خود حشرات شکارگر از آفات (تخم، لارو، بالغ) تغذیه کرده. و با خالی کردن محتویات بدن آفت، آنها را از بین میبرند. حشرات خانواده براکونیده، کلسیدیده و ایکنومونیده از جمله مهمترین پارازتوئیدها هستند. و سنهای شکارگر ماکرولوفوس، اوریوس، نسیدیوکوریس و حشراتی مانند کفشدوزک و بالتوریها جزو شکارگرهای. بسیار موفق در کنترل برخی آفات خاص هستند. به طور مثال زنبورهای براکون دشمن طبیعی شته، تریکوگریما دشمن کرم قوزه پنبه، کفشدوزکها شکارگر شپشکها، بالتوری شکارگر پسیل پسته، زنبور تلنوموس پارازیتوئید آفت سن گندم و زنبور آفلینوس پارازیتوئید کرم سیب است.
استفاده از عوامل بیمارگر حشرات
یکی دیگر از روشهای کنترل آفات، استفاده از عوامل قارچها یا باکتریهای بیمارگر حشرات است. مکانیسم اثر این قارچها یا باکتریها به گونهای است. که ابتدا بر روی بدن آفت چسبیده و با رشد بر روی بدن، و در نهایت ورود به دورن بدن آفت و ایجاد آلودگی و عفونت در بدن آفت آن را از بین میبرد. از مهمترین این عموامل بیماریزا میتوان به باکتری Bacillus thuringiensis و قارچهای Metarhizium anisopliae و Beauveria bassiana اشاره کرد. که به صورت تجاری نیز درآمدهاند.
استفاده از روشهای زراعی و مکانیکی
برای کاهش جمعیت آفات، کاهش احتمال ایجاد بیماری و حذف علفهای هرز، استفاده از یکسری روشهای زراعی میتواند بسیار مفید و کاربردی باشد. به مهمترین اقدامات در ادامه اشاره خواهد شد.
- جمع آوری و انهدام بقایای آلوده گیاهان (حذف منبع آلودگی)
- از بین بردن علفهای هرز (از بین بردن محل زمستانگذرانی برخی آفات و بیماریها)
- استفاده از تلههای مختلف (نوری، دلتا و فرمونی) برای از بین بردن آفات
- استفاده از ارقام مقاوم در برابر بیماری و آفات
- انجام شخمهای عمیق قبل از کاشت. (به منظور از بین بردن مرحله زمستان گذران برخی آفات)
- کاشتن گیاهان تله
- کاشتن گیاهان دور کننده در اطراف مزرعه
- رعایت تناوب کشت
- استفاده از روشهای سنتی برای کنترل برخی علفهای هرز (استفاده از اردک در مزارع برنج)
کشاورزی ارگانیک در ایران
با بالا رفتن آگاهی مردم درباره استفاده از محصولات سالم و مزایای آن، کشاورزی ارگانیک در ایران با استقبال خوبی مواجه شد. به طوری که تعدادی از کشاورزان به کشاورزی ارگانیک روی آورده. و سعی در تولید محصولات سالم و گواهی شده دارند. در ایران اولین محصولی که تحت عنوان ارگانیک تولید و روانه بازار شد. گلاب ارگانیک بوده که در سال 1999 از گلهای محمدی ارگانیک در کرمان تولید شد.
با ادامه این روند در سالهای بعد در استانهای دیگر کشور و در مورد محصولات مختلفی نیز شاهد تولید محصولات ارگانیک بودیم. به گونهای که در سال 2006 استان فارس انار، خرما، انجیر و برخی گیاهان دارویی را به صورت ارگانیک تولید و آنها را به کشورهای اروپایی صادر کرد. با ادامه این روند و افزایش علاقمندان به کشاورزی ارگانیک در ایران، در سال 2016 سطحی معادل 49370 هکتار تحت کشت محصولات ارگانیک قرار گرفت. (18870 هکتار مختص محصولات زراعی).
مساحت کشت ارگانیک در کشورهای مختلف در سال ۲۰۱۸
با توجه به افزایش شیوع بیماریهای مختلف در اکثر کشورها تقاضا برای استفاده از محصولات ارگانیک در حال افزایش است. به همین دلیل تمام کشورهای جهان. شروع به کشت محصولات ارگانیک کردهاند. تا جایی که بیشترین فراوانی این نوع کشت. در سال 2018 در آمریکا ۵۱%، اروپا ۴۶% و سایر کشورها به ۳% رسید. با گذشت سالهای متوالی سطح زیر کشت محصولا ارگانیک در دنیا افزایش یافته. به گونهای که از 9.5 میلیون هکتار در سال 2012، در سال 2020 نزدیک به 15 میلیون هکتار را به خود اختصاص داد.
بیشترین مصرف کنندگان محصولات ارگانیک به ترتیب مربوط به سوئیس، دانمارک و سوئد هستند و بیشترین درآمد حاصل از فروش محصولات ارگانیک متعلق به آمریکا (با ۳۸۹۳۸ میلیون یورو) بوده است.
مشاوره، آموزش، خرید آنلاین