بیماری شناسی

آتشک خربزه

آتشک خربزه

محصولات جاليزي مثل هندوانه، خربزه، طالبي و خيار در ايران از اهميت خاصي برخوردار هستند. خربزه گیاهی از تیره کدوییان که میوه‌اش درشت و شیرین و آبدارمی باشد. بوته آن کوتاه و ساقه‌هایش روی زمین می‌خوابد. خربزه از خانواده کدوییان Cucurbitaceae)) با نام علمی Cucumis melo var.inodorus است. بیماری هاي مختلفي قادرند به محصولات جاليزي حمله كنند كه در ميان آن ها سفيدك داخلي اهميت زيادي دارد. این بیماری به گیاه خربزه هم خسارت زیادی وارد می کند. که به این بیماری آتشک خربزه یا سرخه هم گفته می شود. دلیل این اسم به علت خشک شدن لکه ها بر روی برگ ها، برگ ها خشک شده و بوته منظره سوختگی به خود می گیرد.

بیماری سفیدک داخلی (سفیدک کرکی) که یکی از بیماری های مهم خانواده کدوییان می باشد. که به ویژه در کشت گلخانه ای و زیر پلاستیک به دلیل مهیا بودن شرایط محیطی مطلوب مانند: رطوبت بالا، خیس بودن سطح برگ ها و پمای بسن ۱۶ تا ۲۲ درجه سانتی گراد گسترش زیادی دارد. و هر ساله خسارات زیادی به این محصول وارد می کند.

عامل بیماری آتشک خربزه ( سفیدک کرکی)

عامل این بیماری خربزه، قارچ Pseudoperonospora Cubensis می باشد. اين بيمارگر فقط گياهان خانوادهي كدوئيان را آلوده مي كند. درشرايط مرطوب، در سطح زيرين لكه هاي تشكيل شده روي برگ، يك پوشش كركدار توليد ميك ند. اين پوشش كركدار به ويژه هنگامي كه رطوبت هوا زياد است، مشاهپه می شود. در اغلب موارد، روي اين پوشش كركدار كيسه هايي حاوی هاگ قارچ  تشكيل  مي شود. به شكل نقطه هاي سياه رنگ بوده، كه با استفاده از ذرهبين دستي قابل دیدن می باشد.

علایم و خسارت بیماری ‌آتشک خربزه

این بیماری در اغلب موارد برگ ها را آلوده مي‌كند و باعث كاهش شديد فتوسنتز مي شود. كاهش فتوسنتز در مراحل ابتدايي رشد گياه منجر به كوتولگي و كاهش عملكرد می شود. اين بيماري از برگ های مسن در بخش هاي پاييني گياه شروع مي شود و با افزايش آلودگي، به بخشهاي بالایی گسترش پيدا ميكند.

در شرايط محيطي مناسب، بيماري به سرعت روي برگ ها پيشرفت كرده و باعث ريزش برگ و نابودي مزرعه ميشود. علائم ابتدايي بيماري، ظهور لكه هايي در سطح بالایی برگ هاي مسن است. با پيشرفت بيماري، به تدريج لكه ها روي برگهاي جوانتر نيز مشاهده مي شوند. اين لكه ها ابتدا سبز كمرنگ می باشند. سپس زرد و در نهايت قهوه اي مي شوند.

با پيشرفت بيماري آتشک خربزه، تعداد و اندازه ي لكه ها بيشتر شده و به يكديگر مي پيوندند. در آلودگي هاي شديد در عرض چند روز تمام برگ ها سوخته و پيچ خورده شده. که با از بين رفتن برگ ها، ميوه ها در معرض نور مستقيم خورشيد قرار گرفته و آفتاب سوخته می شوند. همچنین، ميوه هاي آلوده اغلب كوچك و بدشكل بوده، آفتاب سوخته و بازارپسند نيستند.

به علت خشک شدن لکه ها بر روی برگ ها، برگ ها خشک شده و بوته منظره سوختگی به خود می گیرد. برای همین به این بیماری آتشک می گویند.

انتقال و انتشار بیماری

اولین نشانه های بیماری پس از خیس شدن سطح برگ ها و ذرجه حرارت کمتر از ۱۸ درجه سانتی گراد، با جوانه زدن اسپور قارچ در سطح زیرین برگ ها شروع می شود. قارچ عامل بیماری می تواند در دمای ۱۰ تا ۲۷ درجه سانتی گراد گیاهان را آلوده کند. اما دمای مطلوب برای گسترش آن ۱۶ تا ۱۸ درجه سانتی گراد می باشد.

در اکثر نواحی این قارچ بیماری روی بقایای گیاهی و سایر گیاهان میزبان از خانواده کدوییان و علف های هرز می گدراند. این قارچ در هواس سرد و خشک نیز زنده می ماند. در اوایل بهار به مزارع و گلخانه های مجاور انتشار می یابند.

بارش باران و وزش باد باعث جابجایی این قارچ می‌شود.

راههای مبارزه با اتشک خربزه

مديريت بيماري سفيدك داخلي (سفیدک کرکی) محصولات جاليزي مبتني برتركيب روش های زراعي، استفاده از ارقام مقاوم و كاربرد قارچكش ها است. عدم رعايت اصول مديريت بيماری می تواند سبب بروز خسارت در مزارع شود.

اقدامات زراعي

 پرهيز از آبياري باراني، رعايت فاصله مناسب بين بوته ها، كاهش تراكم پوشش گياهي و كنترل علفهاي هرز در كنترل سفيدك داخلی محصولات جاليزي مؤثر می باشد. علاوه بر اين مزارع بايد تا حد امكان از منابع بالقوه ي آلودگي (مثل گلخانه هاي پرورش محصولات جاليزي) فاصله داشته باشند.

استفاده از ارقام مقاوم

برخي ارقام كدوئيان به سفيدك داخلي مقاومند. اگرچه يافتن ارقام مقاوم به اين بيماري كه خصوصيات رشدي مطلوبي داشته باشند مشكل می باشد. و همواره خطر شكستن و از بين رفتن مقاومت نيز وجود دارد.

 کاربرد قارچکش ها

 مواد شيميايي ميتوانند به طور كارايي سفيدك داخلي كدوئيان (آتشک خربزه) را كنترل كنند، اما هنگامي كه اقدامات شيميايي همراه با اقدامات زراعي و استفاده از ارقام مقاوم باشد، مي توان ميزان استفاده از سموم را كاهش داد. قارچكش های رانمن (Ranman) با غلظت 0/4 در هزار، فسفيت با غلظت 4 در هزار و اينفينيتو (Infinito) با غلظت 2 در هزار از جمله سموم مناسب برای كنترل سفيدك داخلی محصولات جاليزی هستند. هنگام استفاده از قارچكش ها بايد آنها را با حداقل 250 تا 300ليتر آب در هكتار استفاده نمود و اطمينان يافت كه مقدار كافي محلول روي شاخ و برگ گياهان پاشيده شده باشد. همچنین از سم قارچکش بردوفیکس هم می توانید استفاده کنید.

از آنجايی كه بيمارگر به سرعت به سموم مقاوم مي شود، بايد به صورت متناوب از سموم مختلف استفاده كرد. به منظور پيشگيری از بروزخسارت، بايد قبل از باران هاي پيشبيني شده از قارچكش استفاده کرد، به طوری كه پس از استفاده از قارچكش، شاخ و برگ گياهان قبل از شروع بارندگي خشك شده باشند. در صورت ادامه يافتن شرايط مناسب برای پيشرفت بيماری (وجود رطوبت نسبی بالا) بايد سمپاشی را هر پنج تا هفت روز تكرارشود. بازرسي مزارع بايد به طور مرتب انجام شده، تا بتوان به محض مشاهده ي اولين علائم بيماري، اقدام به سمپاشی كرد.

منبع

سفیدک داخلی محصولات جالیزی در مزارع استان فارس. بنفشه صفایی فراهانی. نشرآموزش (مؤسسه آموزش و ترویج کشاورزی). ۱۴۰۰.

https://extension.umn.edu/diseases/downy-mildew-cucurbits

https://www.growveg.com/plant-diseases/us-and-canada/squash-downy-mildew/

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *