آفات و بیماری های مهم جو
جو (Hordeum vulgare) یکی از غلات میباشد. چرخه زندگی این گیاه یک ساله و از خانواده گرامینهها (گندمیان) است. این گیاه نسبت به گندم در برابر خشکی مقاوم تر میباشد. پس در آب و هوایی که آب، سبب محدود کردن تولید غلات میشود، جو میتواند بیشترین محصول را تولید کند. در شرایط دیم هم عملکرد جو نسبت به گندم و چاودار بهتر میباشد. اما همیشه آفات و بیماری هایی سبب کاهش عملکرد این محصول می باشد. به همین دلیل برای کشت این محصول آشنایی با آفات و بیماری های مهم جو جز الزامات می باشد.
بیماری های مهم جو
سفیدک پودری یا سطحی جو
این بیماری توسط قارچ Blumeria graminis f. sp. Tritici ایجاد می شود. علائم بیماری به شکل ظاهر شدن پودر یا کپک سفید یا شیری رنگ روی ساقه، غلاف برگ، پهنک برگ و سنبله میباشد.
این بیماری از جمله مهمترین بیماری های جو در مناطق معتدل کشور است. که درجه حرارت خنک، رطوبت نسبی بالا و بارندگی زیاد باعث اپیدمی این بیماری میشود.
سفیدک پودری از مرحله دو برگی تا خمیری موجب آلودگی بوته ها می شود.
کنترل
- ارقام مقاوم
- تناوب زراعی
- رعایت تراکم مناسب
در صورت بروز آلودگی زود هنگام . کاشت ارقام کاملا حساس از کنترل شیمیایی می توان استفاده کرد. استفاده از سم تیلت( ۰/۷۵ تا یک لیتر در هکتار) و سایر سموم موجود و موثر برای این بیماری.
بیماری لکه نواری جو
عامل این بیماری قارچ Helmintosporium graminarum است. این بیماری کاملا بذر زاد میباشد با کشت بذر آلوده بوته های آلوده ایجاد میشود.
علائم بیماری لکه نواری جو به صورت نوار نکروز ( زرد و خشک) روی برگ آشکار میشود. این نوارهای نکروزه معمولا به یکدیگر می پیوندند و برگ از محل نوارها شکاف می خورد. و حالت پارگی در برگ ها مشاهده میشود. گیاه آلوده اغلب کوتاه می ماند، و تعداد پنجه کمتری تولید می کند. در بیشتر مواقع این بوته ها به سنبله نمیروند. در شرایط محیطی مرطوب اسپورهای این قارچ روی سنبله های سالم قرار میگیرد و سبب آلودگی دانه ها میشود.
کنترل
- استفاده از بذرهای سالم و گواهی شده
- ارقام مقاوم
- ضدعفونی بذر با سم رورال تی اس به میزان ۲ در هزار و کربوکسین تیرام ۷۵٪
بیماری زنگ قهوه ای یا زنگ برگ
عامل زنگ قهوه ای قارچ Puccinia recondite f. sp. Hordei میباشد. اغلب از مهمترین بیماری های جو میباشد. و در مناطقی که رسیدن جو به تاخیر میافتد، خسارت زیادی وارد میکند.
علائم بیماری به صورت ظهور جوش های قهوه ای گرد و ریز روی غلاف ها و پهنک برگ آشکار میشود. و روی خوشه های ارقام خیلی حساس در مراحل پیشرفته اپیدمی به وجود میآید.
بیماری در دمای ۱۵ تا ۲۲ درجه سانتی گراد و رطوبت زیاد ایجاد می شود.
کنترل
- کشت ارقام مقاوم یا متحمل
- کشت ردیفی
- کوددهی مناسب
مبارزه شیمیایی با قارچکش تیلت( ۰/۷۵ تا یک لیتر در هکتار) و فولیکور ( ۱ لیتر در هکتار) و … در کنترل بیماری موثر میباشد.
بیماری کچلی یا سوختگی برگ جو
این بیماری توسط قارچ Rhynchosporium secalis ایجاد میشود. علائم این بیماری (Barley scald) به صورت لکه های بیضوی و سفید رنگ روی پهنک برگ میباشد. که در شرایط مساعد آب و هوایی خنک و مرطوب باعث از بین رفتن کامل برگ میشود.
کنترل
- ارقام مقاوم
- تناوب زراعی
بیماری لکه چشمی تیز ( Sharp Eyespo)
عامل این بیماری قارچ R. solani , Rhizoctonia cerealis است. علائم بیماری به صورت لکه های قهوه ای کوچک روی گیاهچه ها می باشد. که در حالت شدید لکه ها میپوسد.
بیماری سیاهک آشکار جو
قارچ عامل بیماري Ustilago nuda میباشد. و در مناطقی که بارندگی و رطوبت زیاد است رایج تر است. در اکثر مناطق خسارت سیاهک آشکار ناچیز است .گاهی اوقات ارقام زراعی بسیار حساس دچار خسارت می شوند.
علائم این بیماري در فاصله میان خوشه دهی تا رسیدن محصول آشکار میشود .ابتدا خوشه هاي آلوده سیاه شده، و در میان خوشه هاي سالم سبز رنگی که تازه سر زده اند آشکارا قابل مشاهده است. بیشتر خوشه هاي آلوده کمی زودتر از خوشه هاي طبیعی ظاهر می شوند و سنبلکهاي آن ها، به استثنا غشاي نازك فرابر، به توده اسپور خشک زیتونی رنگ تا سیاه تغییر شکل می دهند.
کنترل
- ضد عفونی بذر با قارچکش کربوکسین
- ارقام زراعی مقاوم
سیاهک سخت جو
این بیماري توسط قارچ ustilago hordei ایجاد میشود. سیاهک سخت پراکندگی بیشتري نسبت به سیاهک آشکار یا نیمه آشکار داشته، و در مناطقی که از بذر ضد عفونی شده استفاده می شود. خسارت ناشی از این بیماري بسیار کم میباشد. اما با توجه به اینکه خوشه هاي آلوده همراه با خوشه هاي سالم برداشت میشوند. از نظر اقتصادي خسارت ناشی از کاهش تولید و افت ارزش محصول را سبب میشود
علائم بیماري سیاهک سخت جو وجود غشاي نسبتاً پایداري است که تا زمان رسیدن گیاه باقی مانده. خوشه هاي سیاهک زده دیرتر از خوشه هاي سالم ظاهر می شوند. و در بسیاري از موارد درون غلاف برگ پرچم گرفتار می شوند. و کاملا خارج نمی گردند در مزارعی که درصد آلودگی بالا باشد. پس از خرمن کوبی در روي دانه ها توده قهوه اي تیره تا سیاهی از تلیوسپورها آشکار می شود.
کنترل
- کاشت بذر سالم و گواهی شده
- ضدعفونی بذر با قارچکش ها
- کاشت ارقام مقاوم
زتگ زرد جو
عامل این بیماري قارچ Puccinia striformis می باشد این زنگ معمولا در بهار زودتر از سایر زنگ ها آشکار میشود. یوردیومها قارچ زرد رنگ اند، و بیشتر روي برگ و سنبله، اغلب به شکل نوارهایی برجسته دیده میشوند جوش هاي منفرد ولی شکل خطی در فواصل شبکه رگبرگ ها در تمام طول برگ امتداد داشته، روي گیاهچه ها جوشها حالت انفرادي دارند. و به شکل خطی در نمی آیند.
کنترل
استفاده از ارقام زراعی مقاوم
ولی زمانی که شدت بیماري بالا باشد از قارچکش هاي تيلت (پروپيكونازول) و فوليكور (تبوكونازول) استفاده میشود.
آفات مهم جو
ملخ مراكشي
آفت ملخ مراکشی( Dociostaurus maroccanus ) چون اولین بار در مراکش دیده شده به آن ملخ مراکشی میگویند. این ملخ در مناطق کوهستانی و یا تپه ها شیوع دارد.
در ایران آفت ملخ مراکشی از استانهای مرکزی،فارس،آذربایجان شرقی،گرگان، خوزستان، مازندر ان، گیلان، ایلام، سمنان گزارش شده است.
این آفت ابتدا از گیاهان مرتعی سپس غلات(گندم، جو و …)، حبوبات(عدس، ارزن، شبدر، یونجه و…) و سپس از سایر سطوح سبز و درختان مثمر و غیر مثمر اطراف محل زندگی خود تغذیه میکند.
بدن آنها دارای رنگ خاکی مایل به زرد و لکههای خاکستری میباشد. بالهای عقبیشان بیرنگ و شفاف بوده و ساق پای جفت سوم آنها زرد کاهی است. یک نسل در سال دارد.
کنترل
پایش آفت
مبارزه شیمیایی از سموم تماسی نفوذی مانند مالاتیون و فنیتروتیون
تریپس گندم
آفت تریپس گندم (Haplothrips tritici) با تغذیه از گیاه باعث کوتاه ماندن و پیچیدگی سنبله ها و کج و معوج شدن ریشک ها می شود. نوک خوشه ها سفید رنگ می شود.
کنترل
شخم عمیق تا 90% تریپسها را که در داخل خاک و مزرعه زمستان گذرانی می کنند را از بین می برد
شیمیایی با استفاده از حشره کش های مالاتیون و …..
سوسک سیاه
این افت (Zabrus tenebrioides) علاوه بر گندم روی جو نیز خسارت می زند. و خسارت اصلی مربوط به لارو آن است. که در پاییز و زمستان به بوته ها حمله می کند. و با جویدن برگ ها و باقی گذاشتن رگبرگ های اصلی خسارت وارد می کند.
کنترل
- شخم عمیق
- کنترل بیولوژیکی
در موارد تجمع آفت کنترل شیمیایی با استفاده از سمومی مانند دورسپان، کنفیدور و فوزالون و………..
سوسک برگ خوار غلات
این آفت ( Oulema melanopu) بیشتر در مزارع آبی دیده می شود. لارو و حشره کامل پارانشیم رویی برگ را به موازات رگبرگ اصلی خورده و محل خسارت آن روی برگ به صورت نوارهای سفید طولی مشاهده می شود.
کرم های مفتولی ریشه
این کرم ها که از خانواده Agriotes میباشند، چند میزبانه هستند. گندم و جو نیز به عنوان میزبان آن ها گزارش شده است. خسارت اصلی توسط لاروها است. که به ریشه گندم و جو در برخی مناطق گزارش شده است.
مگس کنتاری نیا
لارو این مگس ها که از خانواده Cecidomyiidae میباشند. در انتهای پرچم ها مجتمع شده و به دانه ها آسیب وارد می کند.
شته
شته ها با مکیدن شیره نباتی علاوه بر جوانه ها و برک ها به دانه ها نیز حمله می کنند.
کنترل
- تناوب زراعی
- ارقام مقاوم
در صورت تیاز به کنترل شیمیایی استفاده از سموم کنفیدور، پریمکارب، مالاتیون و دورسپان و……..
منبع
افات و بیماری های مهم جو. سازمان جهاد کشاورزی مازندران، مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی. ۱۳۹۹.
دستورالعمل فنی زراعت جو. وزارت جهاد کشاورزي، سازمان جهاد کشاورزي استان گیلان، معاونت بهبود تولیدات گیاهی.۱۳۹۳.
https://plantvillage.psu.edu/topics/barley/infos