بیماری لوک آمریکایی زنبور عسل
زنبور عسل
سالهاست زنبورداران زنبورهای عسل را پرورش میدهند و ما از خواص عسل تولیدی آنها استفاده می کنیم. همچنین بسیاری از کشاورزان برای گردهافشانی محصولاتشان به زنبورهای عسل وابسته هستند. در واقع زنبورهای عسل بیش از یک سوم محصولات غذایی مصرفی ما را گردهافشانی می کنند. متاسفانه خیلی از بیماری ها و آفات پرورش زنبور عسل دچار مشکل کرده است. که یکی از این بیماری ها، بیماری لوک آمریکایی زنبور عسل میباشد.
بیماری لوک آمریکایی
بیماری لوک آمریکایی، یکی از بیماریهای واگیردار میباشد. گسترش جهانی دارد و لاروها و شفیره های زنبور عسل به آن مبتلا میشوند. نـام لوك (به معنای لباس کهنه) خيلي قبل از شـناخت عامـل بيماري، زنبوردارانـي كـه لاروهـاي زنبورهـا را دگرگون و فاسد خراب شـده پیدا می کردند. و قابهـاي مومـي آنهـا توسـط پروانـه موم خوار خرابشده بود به این بیماری نامیده شد.
عامل بیماری لوک آمریکایی
عامل این بیماری باکتری پنی باسیلوس (Paenibacillus larvae) میباشد، که در شرایط سخت به شکل مقاوم اسپور در میآیند. در عرض ۲۴ تا ۴۸ ساعت تغییر شکل میدهند. تکثیر باکتری در بدن لارو زنبور عسل باعث ترشح سم میشود. و در نهایت باعث متلاشی شدن بدن لارو شده، و لارو در روز یازدهم بعد از الودگی در مرحله شفیرگی لارو از بین میرود. زنبورهـای نظافت گـر ایـن حالـت لارو را تشـخیص داده و آن ها را حـذف میکنند.
اسپور این باکتری در برابر اشعه ماوراء بنفش و تخمير مقاوم میباشد، همچنین در آب ۱۰۰ درجه ۱۲ تا ۱۵ دقيقه مقاومت می كند. و بيش از يك سال در داخل عسل دوام دارد.
بیشتر بخوانید : کنه واروا زنبور عسل و درمان آن
عوامل موثر در ایجاد بیماری
حساسیت ژنتیکی
برخی کلنیها به طور ژنتیکی به این بیماری حساسیت بیشتری دارند.
غارتگری
کلنی هایی که تمایل به غارتگری بیشتری دارند به این بیماری بیشتر مبتلا میگردند.
ضعف در نظافت
شناسایی لاروهای آلوده نکته کلیدی در نظافت کندو است. کلنیهایی کــه لاروهای آلوده را سریع شناسایی میکنند، و آن هـا را از کنـدو خـارج میکنند، نسبت بـه بیماری مقاوم هستند.
استرس
عواملـی کـه تـوازن یـا شـرایط طبیعـی کلنـی را تغییـر داده، و در مقاومـت کلنـی اختلال ایجـاد میکنـد. مثـل تغییـر محیـط یـا جابجایـی کندوهـا، برداشـت نامناسـب عسل، تغییرات آب و هوایی، مصرف بی رویـه دارو و… از عوامل ایجـاد استرس در زنبورعسل هستند
علائم بیماری لوک آمریکایی
- وجود حجره های خالی در قاب های آلوده
- لاروهای کشدار و خمیری
- بوی آمونیاک شدید
- فرورفتگی در حجره.
روش مقابله با بیماری لوک آمریکایی
در هنـگام بـروز بیمـاری معمولا همـه کلنیهـا آلـوده نمیشوند. و فقـط تعـدادی از کلنیها علائم اورژانسی را بروز میدهند. نابـودی کامـل کلنیهـای آلـوده، بهتریـن راه نجـات زنبورسـتان میباشد. در صورت گسـترش آلودگـی، گرفتـن بچه مصنوعـی توصیـه میشـود.
گرفتن بچه مصنوعی از کندوهای آلوده بدون استفاده از دارو
ایـن شـیوه در آلمان برای کنترل این بیماری به طور وسـیع استفاده شده است. در ایـن روش از زنبورهای بالغ، یک کلنی سـاخته میشود. این بچه کندو را یک تـا دو روز گرسنگی میدهند. آن ها یکدیگر را نظافت میکنند، به ویژه اسـپورها را از بدن سایر زنبورها پاک کرده. و بعد از این نظافت، همه اسـپورها در روده بزرگ زنبورها تجمع مییابد. و از طریق مدفوع از کندو خارج میشوند. چون اغلب این کلنیها ضعیف میباشند، میتوان دو تا سـه کلنی را با هم ادغام کرد. تا یک کلنی قوی ایجاد شود.
بیشتر بخوانید : چرا عسل شکرک میزند؟
پیشگیری بیماری
- تعویض قابهای کهنه به طور سالانه،
- داشتن کلنیهای قوی با ملکه جوان،
- پرهیز از تغذیه با عسل هایی که منشأ ناشناخته داشته
- دقت در تعویض قابهای یک کلنی با کلنی دیگر،
- تغذیه مناسب و درست با شربت عسل و گرده،
- ضدعفونی وسایل آلوده با مواد شناخته شده به طور منظم
رهاسازی
رهاسازی يا shaking یک روش ديگر برای كنترل بيماری میباشد. رهاسازی برای رها شدن از شر اسپورهای این باکتری و رفع آلودگی انجام میگیرد. چون هاگ يا اسپورها به آنتی بيوتيك ها مقاوم میباشند.
- قـرار دادن يـك كنـدوي جديـد بـا قاب هـای خالـي به جـای كندوي آلـوده. و قـرار دادن كنـدوي آلـوده رو بـه روي محـل اصلـي بـه فاصله حـدوديـك متـر. زنبورهای صحـرا بـه كنـدوي جديـد برمي گردند.
- بيـن دو كنـدو يك صفحـه بزرگ كاغـذي (روزنامه) گذاشته شود، به صورتی كه دو دريچـه پـرواز را به هم مربوط كند، كيسه پاسـتيك بـزرگ براي دريافـت كادرهاي آلوده پيش بينی گردد.
- بـاز كـردن كنـدوي آلـوده و تـكان دادن كادرهاي شـفيره روي كاغذ، سـپس كادرهـا داخـل پاسـتيك مخصـوص قرار داده شود. و درخاتمـه بدنـه كنـدو و كـف كنـدو روي كاغـذ تـكان داده شود.
- زماني كـه تمـام زنبورهـا بـه كنـدوي جديـد وارد شدند، كاغـذ را تـا كـرده همـراه بـا مـواد آلـوده باقيمانـده سـوزانده شـود.
- در ايـن روش از زنبورهـای بالغ، يك كلني سـاخته می شـود. اين كلنی را يـك تـا دو روز در گرسـنگي قرار می دهند. تا از آلودگی پاك گردد.
منبع:
محمد فرسی. بهداشت زنبورعسل- مدیریت و کنترل ارگانیک لوک امریکایی. وزارت جهاد کشاورزی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، معاونت ترویج. ۱۳۹۵.
https://en.wikipedia.org/wiki/Paenibacillus_larvae
https://www.cabi.org/isc/datasheet/109548