یکی از آفات مهم سیب
سـطح زیر کشت باغات سیب در ایران ۲۴۵۰۰۰ هکتار و كل توليد این محصـول در كشـور بيش از ۲/۹ میلیون تن در سال ۱۳۹۷ گزارش شده است. سیب در بين محصولات باغی ایران، بعد از پرتقال و انگور سـومين رتبه را از نظر ميزان توليد به خود اختصـــاص داده است. یکی از آفات مهم آن سپردار واوی سیب ( شپشک) می باشد.
هر سال باغداران براي كنترل آن، در برخي از استان ها ۱ تا ۳ نوبت در فصول مختلف با انواع تركيبات شيميایي و روغن امولسيون شونده اقدام به كنترل مي كنند. که با اینکه تعداد عملیات برای کنترل این آفت زیاد می باشد. ولی به دلیل داشتن چند لایه سپر پوششي روي بدن این آفت، و بدليل و كم بودن خاصيت نفوذ پذیري حشـره كش هاي متداول، كنترل این آفت خیلی با موفقیت نبوده است.
تاریخچه سپردار واوی سیب
سپردار واوي سيب براي اولين بار در سال ۱۳۱۳ از ایران توسط Bodenheimer جمع آوری شد، و به اســم ســپردار واوي نارون نامگذاري گردید. و در سال ۱۳۲۴ کوثری در ليسـت اسامي شـپشـک هاي گياهي ایران از این سـپردار بر روي درختان سيب نام برد. اسـماعيلي معتقد بود،این آفت در اغلب نواحي كشــت درختان سیب در ایران از جمله اسـتان هاي خراسـان، آذربایجان شـرقي و غربي، البرز، تهران و در اسـتان اصفهان، در منطقه سميرم حضور داشته. و مخلوط با گونه سپردار واوي نارون در باغات سیب وجود دارد و به درختان سیب خسارات فراوانی می زند.
میزبان
علاوه بر سيب، این آفت درختان گلابي، به، هلو، زردآلو را مورد حمله قرار مي دهد. حتي در ميان درختان غير مثمر نيز براي این آفت ميزبان هایي گفته شده است.
این آفت روي ارقام زودرس و تابسـتانه خسـارت بيشـتري نسـبت به ارقام دیررس و پایيزه وارد می كند.
زیست شناسی
سپردار واوي سيب ( Lepidosaphes malicola) بر خلاف سپردار واوي نارون، در شرایط آب و هوایي استان هاي تهران و البرز داراي دو نسل در سال است. زمستان گذراني این آفت به شکل تخم زیر سپر بوده و تعداد تخم هایي كه این آفت در زیر پوللک زمستان گذران می گذارد، حداقل ۱۲ و حداكثر ۱۴۸ عدد است. خروج پوره هاي سن اول در نسل آفت در شرایط آب و هوایي استان البرز حدود ۱۳-۱۷ روز می باشد. و طول دوره تخم ریزي آفت در نسل اول آفت ۱۴-۱۹ روز است.
خسارت سپردار واوی سیب
این حشره بـا مکيـدن شيره گيـاهي و همچنين ایجـاد اختلالات فيزیولوژی باعث ضعف شدید و مرگ درختان می شود. درختان آلوده داراي برگ هاي كوچک و رنگ پریده، ميوه هاي بد شکل و ریز و سرشاخه هاي خشک مي باشد. در مناطقي كه آلودگي شدید باشد، درصد بالایی از برگ درختان، شاخه ها و حتي ميوه ها آلوده شده. و اغلب سطح تنه و سر شاخه ها از چندین لایه از سپر این آفت پوشیده شده است. در اثر عدم كنترل، صدمه جبران ناپذیري به درختان وارد می گردد. و ضـعف ناشـي از این كار، درخت را مسـتعد خسـارت دیگر آفات، خصوصا چوب خوارها و پوسـت خوارها مي كند. همچنین ميزان محصــول و كيفيت آن نيز به شدت كاهش مي یابد.
کنترل و مبارزه شیمیایی
بهترین مرحله براي سمپاشي عليه آفت زماني می باشد. كه آفت در مرحله سن اول پورگي است. در این زمان پوره ها در حال حركت روي شاخه ها می باشند و هنوز سپری تشکیل نداده اند.
مناسب ترین زمان سم پاشي با بررسي منظم شاخه هاي آلوده درختان با تراكمي از لایه هاي تشکيل شده. از سپرهاي پوششي آفت، تعیین می گردد. این زمان در مناطق سردسير مثل استان هاي تهران، البرز، آذربایجان شرقي، آذربایجان غربي و خراسان رضوي، ضمن بررسي شاخه هاي آلوده و محل استقرار كلني سپردار واوي سيب. از اواســط اردیبهـشت ماه بـا فواصل زماني ۳ روزه و مشاهده خروج پوره هاي متحرک مشخص می شود.
راهی دیگر براي تعيين زمان دقيق خروج پوره ها از تخم، به كارگيري تله هاي نواري چسبناک در اطراف تنه و یا سرشاخه هاي درختان آلوده و بررسي روزانه آن ها به منظور مشـــاهده خروج پوره ها در باغ است.
بهترین زمان براي سمپاشي در نسل اول و دوم آفت زماني است. كه حدود ۵۰ در صد پوره هاي سن اول از تخم خارج شده باشند،
موثرترین حشـره كش توصــيه شده، براي كنترل این آفت در بهار و تابستان، حشره كش اسپيروتترامات (موونتو SC 10%) با دز مصرفی ۰/۷۵ در هزار با سم پاش پشت تراکتوری یا پشتی می باشد.
سمپاشي باید به نحوي انجام گردد. كه به ویژه در فصل بهار تمام اندام هاي هوایي درختان آلوده (نه فقط محل هاي استقرار ســـپر ها روي شاخه هاي اصلي و یا تنه درخت) با حشره كش پوشش داده شود.
براي استفاده از حشره كش اسپيروتترامات (موونتو SC 10%) نيازي به اضافه نمودن روغن ها یا تکرار سم پا شي نمی باشد. و یک مرتبه سم پاشی به موقع مي تواند. تا ۴۵ روز هر دو نسل آفت را پو شش دهد و كنترل مناسبي روی این آفت داشته باشد.
علاوه بر این حشره کش، سم حشــره كش كلرپيریفوس متيــل (دورسبان EC40.8%) با غلظت ۱/۵ تا ۲ در هزار، همراه با روغن امولسيون شونده به نسبت ۵ در هزار یا بدون روغن امولسیون شونده نیز می توان سپردار واوی سیب را تا ۱۵ روز بعد از سمپاشی کنترل کند.
برای کنترل این آفت از حشــره كش اتيون (EC47%) با دوز مصــرفي ۱/۵ در هزار می توان استفاده کرد.
بهترین کنترل زمانی اتفاق می افتد که در زمان مناسب و با حشره کش های مناسب صورت گیرد.
منبع
دکتر حسین رنجبر اقدم؛ علی محمدی پور؛ محمد سعید امامی ؛ مریم فروزان ؛ هاشم کمالی. سپـردار واوی سیـب، Lepidosaphes malicola Borkhseniu و کنتـرل شیمیـایی آن. موسسه تحقیقات گیاهپزشکی. ۱۳۹۹.
https://diaspididae.linnaeus.naturalis.nl/linnaeus_ng/app/views/species/taxon.php?id=113093&epi=155
