درختان میوه, کاشت و پرورش گیاهان

پشن فروت چیست؟

پشن فروت

پشن فروت چیست؟

پشن فروت (Passiflora edulis)درختچه ای از خانواده گل ساعتی است. که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری کشت می شود. میوه آن شیرین و پر بذر می‌باشد.که در سطح وسیعی از کشورهای امریکای جنوبی و مرکزی، کارائیب، آسیای جنوبی، ویتنام، فلسطین ، استرالیا، کره جنوبی و هاوایی کشت می‌شود. میوه آن از نوع سته، گرد تا تخم مرغی، رنگ آن از زرد تا بنفش تیره در مرحله رسیدن است. پوست آن دارای حالت چرمی می ‌باشد. محتویات داخلی آن آبدار و دارای تعداد زیادی بذر می باشد. میوه آن به دو شکل تازه خوری و در صنایع تبدیلی کار برد فراوان دارد.

منشا پشن فروت

واریته ارغوانی ( بنفش) بومی مناطق جنوب برزیل، پاراگوئه و شمال آرژانتین می‌باشد. واریته زرد را عده ای، بومی آمازون، و عده ای نیز اعتقاد دارند که هیبریدی طبیعی از دو گونه  Ligularis Passiflora. و  Edulis Passiflora. می‌باشد. این میوه در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری قابل کشت می‌باشد. و به صورت تجاری در استرالیا، هاوائی، آفریقای جنوبی و برزیل کشت می‌گردد.

انواع میوه پشن فروت

۱- میوه ارغوانی (Passiflora edulis Sims)

این نوع میوه به رنگ ارغوانی تیره متمایل به سیاه، خوشبو و معطر، گرد و تخم مرغی شکل به طول ۵ سانتی متر و به وزن ۳۰-۴۵ گرم تولید می کند. میوه دارای مزه و طعم بسیار خوب و عالی است. گیاه قوی و دارای شاخه های متراکم و فشرده، گل ها خود گشن، بسیار پر میوه، مزه میوه شیرین متمایل به ترش می‌باشد. از صفات خیلی خوب این رقم اندازه متوسط میوه می‌باشد.

پشن فروت چیست؟

۲- میوه زرد (Passiflora edulis f. flavicarpa Deg)

رنگ میوه زرد پر رنگ با میانگین طول ۶ سانتی متر و وزن ۱۱ گرم است. و نوع میوه ها درشت به شکل بیضوی به طول ۱۰-۲۰ سانتی متر و وزن۴۵۰ گرم تولید می باشد. بذرها با تعداد ۲۵۰ عدد در هر میوه به رنگ سیاه که پوشیده از کیسه های آب میوه نارنجی رنگ ( بخش خوراکی میوه)  می باشد. رنگ میوه طلایی تا زرد، طعم و مزه نسبتا تند، شاخه های بسیار قوی، نیازمند پایه های گرده زا می‌باشد. گل ها خوشبو و معطر، سفید با یک مرکز تیره هستند.

پشن فروت چیست؟ پشن فروت چیست؟

۳- میوه طلایی درشت Giant) (Golden

یک رقم دارای میوه زرد رنگ بزرگ که منشاء آن کشور استرالیا می‌باشد.

پشن فروت چیست؟ پشن فروت چیست؟

گیاه شناسی

میوه این گیاه از راسته Malpighiales، تیره گل ساعتیان Passifloraceae  می‌باشد. نام انگلیسی آن  Passion fruit و دارای واریته های متفاوتی است.

پشن فروت نیز مانند انگور دارای بوته ای چند ساله (۵ تا ۷ و به ندرت ۱۰ ساله ) پر رشد، قوی، پیچک دار و رونده به ارتفاع ۵-۶/۵ متر می باشد. گیاهی آفتاب دوست است و هنگام کشت نیاز به قیم، داربست دارد. هر دو رقم ارغوانی و زرد دارای برگ هایی به قطر ۱۰-۱۸سانتی متر با سه بریدگی و با حاشیه مضرس می‌باشند. ولی در نوع میوه درشت، برگ ها تخم مرغی شکل و کشیده با طول ۱۰-۲۰سانتیمتر است. برش عرضی ساقه چهار گوش می‌باشد.ساقه های جوان و پیچک ها به خصوص در نوع زرد به رنگ صورتی و گاهی ارغوانی دیده می‌شوند.

پشن فروت چیست؟ پشن فروت چیست؟ 

گل

گل ها در پشن فروت انفرادی و معطر و در کنار جوانه های رشد فصل جاری دیده می‌شوند. سه عدد براکته به رنگ سبز و درشت، پنج عدد کاسبرگ به رنگ سبز کمرنگ و پنج عدد گلبرگ به رنگ سفید با مرکز آبی رنگ و پنج پرچم. است. نوع ارغوانی پشن فروت، خود گشن، ولی نوع زرد، خود عقیم می باشد. نیازمند پایه های گرده افشان است. گل ها در شرایط مرطوب بهتر تلقیح شده، به دلیل سنگینی و چسبنده بودن گرده ها، گرده افشانی توسط حشراتی مانند زنبور خراط صورت می گیرد و باد در گرده افشانی آن نقشی نداشته. یکی از دلایل عدم وجود و گسترش نوع زرد پشن فروت در ایران را می توان به نبود ارقام گرده دهنده مناسب نسبت داد.

زمان میوه دهی

در نوع ارغوانی، گل ها از اواسط بهار شروع به ظاهر شدن می کنند، و رسیدن میوه ۶۰ تا ۸۰ روز بعد از اولین گلدهی می‌باشد در نوع زرد، گلدهی در اوایل بهار تا اواخر پاییز بوده و رسیدن میوه از اوایل تابستان تا زمستان ادامه دارد.

 در واریته طلایی درشت، گل ها در بهار باز شده و در تابستان میوه می‌دهد.حتی ممکن استدر طول تابستان هم گل ها ظاهر شوند، ولی به دلیل گرما، تلقیح به خوبی انجام نمی‌شود و میوه ها معمولا نرمال نیست. مگر اینکه تابستان خنکی داشته باشیم. البته بروز شرایط اقلیمی متفاوت در طول سال می تواند روی گلدهی پشن فروت موثر باشد.

شرایط اقلیمی

واریته ارغوانی این میوه، نیمه گرمسیری بوده و در مناطقی که دچار یخ زدگی نمی شوند، کشت می شود. برخی از ارقام آن تا ۶ درجه زیر صفر را تحمل می کنند. در دماهای پایین با وجود صدمات جدی به اندام های هوایی ریشه ها زنده مانده، و ایجاد پاجوش می کنند.

واریته زرد، گرمسیری بوده و به سرما حساس تر می‌باشد. همه ارقام این میوه ببه علت داشتن برگ های بزرگ و رونده بودن باید در مقابل وزش بادهای تند حفظ شوند. در مناطقی که میزان بارندگی سالیانه بیش ۹۰۰ میلیمتر(به شرط پراکنش مناسب بارندگی در طول سال) باشد، امکان کشت دیم آن وجود دارد .این گیاه در شرایط دمایی ۱۸ تا ۲۵ درجه سانتی گراد دارای رشد مطلوبی می‌باشد. همچنین در ارتفاع ۱۲۰۰ تا ۱۸۰۰ متر بالاتر از سطح دریا، کشت می شود.

کشت میوه پشن فروت

محل مناسب

پشن فروت نیاز به آفتاب کامل داشته، ولی در مناطقی که گرمای شدیدی وجود دارد بهتر است در مکان نیمه آفتابی کشت گردد. از آنجا که بوته پشن فروت بسیار پر رشد بوده و تنه مقاومی ندارد، نیاز ضروری به قیم و داربست دارد. همچنین جهت حفاظت از سرما در محوطه منازل، بهتر است در پناه دیوارها کشت شود.

گیاه پشن فروت ۶ تا ۱۲ ماه پس از کشت در زمین اصلی، شروع به باردهی کرده و عملکرد محصول این گیاه در شرایط مطلوب بین ۱۵ تا ۲۰ تن در هکتار می‌باشد.

فاصله کشت

فاصله کشت روی ردیف ها سه متر و بین ردیف ها دو متر میباشد، که فضای مناسب برای هر درختچه( بوته) به میزان شش متر مربع، می توان به طور تقریبب تعداد ۱۶۶۰ نهال در هکتار را کشت کرد.

Passiflora edulis

خاک

پشن فروت در بسیاری از خاک ها رشد می کند، ولی در خاکهای شنی- لومی با اسیدیته ۶/۵ الی ۷/۵ بهترین رشد رویشی را دارد. زهکشی مناسب برای رشد آن ضروری می‌باشد. خاک باید از مواد آلی، غنی باشد. اگر خاک زیادی اسیدی باشد، افزودن آهک به خاک می تواند موثر باشد. به دلیل وجود ریشه های سطحی که دارد، نیازمند یک لایه ضخیم از مواد آلی می باشد.

آبیاری

آبیاری منظم در تشکیل مداوم گل و میوه نقش مهمی دارد. آبیاری در زمان رسیدن میوه بیشتر اززمان های دیگر باید مورد توجه قرار گیرد.

تغذیه

به دلیل رشد فراوان، نیاز غذایی پشن فروت، زیاد می باشد. فرمول کودی ۱۷۵ گرم سوپر فسفات تریپل به همراه ۲۰کیلوگرم کود دامی پوسیده برای هر یک نهال و یا ۳۰۰ گرم کود نیترات آمونیم کلسیم در دو نوبت در فصل بارندگی جهت تولید محصول مناسب توصیه می‌گردد. همچنین فرمول کودی مناسب با نسبت ۲۰-۵-۱۰  (NPK) به میزان ۱۴۰۰ گرم، چهار نوبت در سال، به فاصله ۴۵ سانتی متر از طوقه گیاه (در درختان بالغ بیش از دو ساله) می تواند در عملکرد محصول بسیار موثر باشد.

باید توجه داشت،گیاهانی که دچار سرمازدگی شده اند، پس از گرم شدن هوا نیاز به تغذیه بیشتری دارند. در خاک های قلیایی و شنی، مصرف فسفر نسبت به ازت و پتاس کمتر می‌باشد. همچنین کمبود عناصر ریز مغذی در این نوع خاک ها توسط چهار مرحله محلولپاشی در سال بر طرف می گردد.

هرس

هرس جهت محدود نمودن رشد گیاه، برداشت راحت تر محصول و حفظ قدرت برای تولید مناسب، ضروری می‌باشد.هرس این گیاه در مناطق با زمستان گرم بلافاصله بعد از برداشت محصول و در مناطق سردسیر در اوایل بهار انجام می‌شود. شاخه های ضعیف به طور کامل و شاخه های قوی یک سوم طولشان هرس می شود. در مناطق خیلی گرم حفظ شاخ و برگ به منظور پیشگیری از آفتاب سوختگی میوه ها ضروری است. یکی از زمان های مناسب کوددهی پس از هرس است.

تکثیر

تکثیر جنسی

پشن فروت اغلب از طریق بذر تکثیر می شود. بذرها دارای قوه نامیه کمتر از یک سال بوده و باید بالافاصله پس از برداشت، کشت گردند. عمق کشت بذرها یک سانتی متر، و بهتر است در خاک سبک یا ماسه استریل کشت شود. و ضمن حفظ رطوبت از آفتاب مستقیم در امان باشند. بذرهای  کشت شده در مدت کمتر از یک ماه شروع به جوانه زنی نموده و پس از جوانه زنی بهتر است به گلدان های نشایی منتقل شود. هر گاه ارتفاع نهال ها به ۲۵ تا ۴۰ سانتی متر رسید به زمین اصلی منتقل گردد.

تکثیر رویشی

نوع ارغوانی به نماتد و بیماری های خاکزی بسیار حساس و نوع زرد از تحمل نسبتا ببشتری برخوردار است. به همین علت معمولا نوع ارغوانی را بر روی نوع زرد پیوند می زنند. انواع پیوندهای نیمانیم، اسکنه، زبانه ای و زبانه جانبی جهت تکثیر آن استفاده می گردد. برای انجام پیوند نیمانیم، پیوندکی به طول ۸ تا ۱۰ سانتی متر با حداقل دو جوانه انتخاب  می شود. سپس برشی مورب به طول نصف طول پیوندک به آن می دهند. پایه را از ارتفاع ۲۵ تا ۳۰سانتی متری از سطح خاک در نقطه مقابل و مکمل جوانه،برش می دهند. در این حالت قطر پایه و پیوندک باید به اندازه قطر یک مداد باشد. برش ها طوری روی هم قرار می گیرند،که لایه زاینده آن دو، مماس بر هم باشند. محل پیوند با نوار پلاستکی محکم بسته می شود.

برای حفظ رطوبت نسبی هوا در اطراف پیوندک پس از انجام پیوند ،یک کیسه پلاستیکی روی آن قرار گرفته و به مدت ۱۰-۱۴روز به مکان گرم و سایه منتقل می شود. وقتی که پیوندک شروع به رشد کرد، نوار پلاستیکی برداشته می شود تا با تبادل هوا در اطراف محل پیوند امکان رشد پیوندک فراهم شود.

تکثیر از طریق قلمه

تهیه قلمه در پشن فروت نیاز به سیستم مه افشان (propagation Mist ) دارد. باید دقت شود که از گیاهان سالم و عاری از ویروس قلمه تهیه شود، همچنین قلمه باید دارای ۳-۴ جوانه باشد . استفاده از هورمونه ای ریشه زا، در ریشه زایی قلمه مفید می‌باشد. پس از ۱۹۰روز قلمه ها ریشه داده و قابل انتقال به زمین اصلی می باشند.

آفات و بیماری ها

نوع ارغوانی نسبت به نماتد و بیماری های خاکزی حساس تر است، ولی نوع زرد مقاومت بیشتری دارد. بنابراین از واریته زرد به عنوان پایه استفاده می گردد. پشن فروت به بیماری های ویروسی فیتوفترا، فوزاریوم و آنتراکنوز نیزحساس میباشد. از علائم بیماریهای ویروسی، ایجاد حالت موزائیک بر روی برگ ها می باشد که در این صورت باید نهال های آلوده حذف گردد. یکی از راه های کنترل بیماری های ویروسی،تکثیر از طریق بذر می‌باشد. گاهی در طوقه گیاه، صمغ دیده می شود، به همین علت باید درخت معدوم و جایگزین،انتخاب گردد.حلزون ها علاوه بر تغذیه از برگ های جوان و پوست تنه، گاهی سبب انتقال بیماری های ویروسی و باعث از بین رفتن گیاهان جوان می‌گردد. همچنین یکی از آفات مهم دراین گیاه، وجود کنه تار عنکبوتی می‌باشد.

منبع

دکتر مالک قاسمی، آقای بهمن داداش زاده. میوه های نیمه گرمسیری ومرکبات، پشن فروت. پژوهشکده مرکبات و میوه‌های نیمه‌گرمسیری.۱۳۹۶.

https://en.wikipedia.org/wiki/Passiflora_edulis

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *