کاشت و پرورش گیاهان

کشت گیاه سنجد

سنجد

کشت گیاه سنجد

سنجد (Elaeagnus angustifolia) درختی است بومی آسیای غربی اروپا تا هیمالیا پراکنده شده، و در ایــران نیــز در نواحی استپی کشور به صورت خودرو یافت می‌شود. کشت گیاه سنجد مقرون به صرفه است. چون کم ترین میزان سرمایه گذاری، کم ترین نیاز آبی ( یک سوم بادام دیم)، مقاومت کامل در برابر سرمازدگی، حاصلخیزکردن خاک بستر توسط ریشه درختان سنجد و رشد سریع را دارد. این گیاه همچنین می‌تواند یک بادشکن نواری خوب برای مزارع و باغات باشد، و از فرسایش خاک جلوگیری کند.

گیاه شناسی گیاه سنجد

این درخت به دلیل سازگاری آن با محیط های مختلف در اغلب نقاط کره ی زمین رویش می کند. بیشتر در نواحی سرد و معتدل رشد می‌کند. سنجد درختــی بــه ارتفــاع  ۵ تا ۷ متر می‌باشد. کــه بــر روی ساقه های برخی گونه هــای آن خارهایــی نیــز وجــود دارد. ساقه ها، جوانه ها و برگ ها از فلسهایـی بــه رنــگ نقره ای-خاکستری پوشیده شده اند. و به همین دلیل برخی از قسمت های این کیاه مخصوصا برگ ها سبز- خاکستری دیده می‌شوند.

 

کشت گیاه سنجد کشت گیاه سنجد

برگ

برگهای گیاه سنجد ًکاملا کشیده و بدون دندانــه هستند. قسمت زیریــن بــرگ خاکستری و سطح رویــه آن سبز تیره است.

 

کشت گیاه سنجد

گل

گل های زرد، سفید و خاکستری رنگ ایــن گیــاه بــه قطــر حــدود یک سانتی متر و معطر می‌باشد. و از اواسط تا اواخر بهار شکوفا می شوند.

 

کشت گیاه سنجد کشت گیاه سنجد کشت گیاه سنجد

میوه

میوه های سنجد نارنجـی- قرمزرنگ است. و ۱ تا ۲ سانتی متر طول دارند و در پاییز می‌رسند. میوه ها خوراکی و شیرین هستند.

 

کشت گیاه سنجدکشت گیاه سنجدکشت گیاه سنجدکشت گیاه سنجد

کشت گیاه سنجد کشت گیاه سنجدElaeagnus angustifolia

ایــن درختــان نسبتا دیر گل هستند و حــدود دو ماه بعــد از رفــع سرمای بهــاره گل می دهند.

کلا ۳ نــوع درخــت سنجد در دنیــا وجــود دارد. که دو نوع هلاگنــوس و هیپوفــار در ایــران وجود دارد. . درخــت سنجد هلاگنــوس به علت درشتی میوه، قامت بلند، نداشتن خار و برگ های پهــن  هــای به درخــت سنجد هیپوفــار برتــری دارد. تنه ها و شاخ های انعطاف دارد و روی ریشه آن هم برجستگی های به نام میکوریزا وجود دارد. که ازت جوی را تثبیت می‌کند.

 

شرایط مورد نیاز برای کشت گیاه سنجد

دما

درختان سنجد زمستان های سرد تا دمای ۳۴- درجه سانتی گراد و تا دمای ۴۵ درجه گرمای تابستان به خوبی تحمل می‌کند. البته اگر هوا از این دما سردتر شود. احتمال آسیب دیدن سرشاخه ها و خشک شدن آن وجود دارد. تنها محدودیت کشت گیاه سنجد رطوبت بیشتر از ۶۵ درصد است. که در این شرایط گل های سنجد اغلب ریزش می کنند. در مناطق بادخیز هم رشد و عملکرد خوبی دارد. و حتی به عنوان بادشکن توصیه می‌شود.

نور

ایــن گیــاه بــه مکانــی بــا نــور کامل آفتاب یعنی ۸ تا ۶ ساعت حداقل نور مستقیم نیاز دارند. سایه بودن و کمبــود نــور یکــی از دلایــل عــدم گل دهی این گیاه می‌باشد. اگــر سایه بیــش از انــدازه باشد، علاوه بــر عــدم گل دهی و میوه دهی گیاه رشد خوبی نخواهد داشت. و ساقه ها بلند و باریک می‌شوند.

خاک

درخــت سنجد بــا انــواع خاک هــا مشکلی نداشته، ولی عــدم مانــدن آب در خــاک آنــان مهــم است، زیــرا ایــن مسئله موجــب پوسیدگی ریشه و از بین رفتن گیــاه می‌شود. بنابرایــن خــاک محــل کاشت آنــان بایــد از زهکــش خوبــی برخــوردار باشد.

از نظــر نــوع خــاک، کاشت ایــن گیــاه در زمین های سنگین دارای بافت متوسط و در کوهپایه های دارای سنگ ریزه زیاد و شیب دار سنگلاخی و فقیــر موفــق بــوده. معمولا ایــن درختــان نیــاز بــه کوددهــی نداشته، اما استفاده از  ۱۰ تا ۲۰ تــن کــود حیوانــی پوسیده و نیــز کود شیمیایی به میزان محدود توصیه می‌گردد.

گیاه سنجد به خشکی و شوری و قلیایی خاک مقاوم می‌باشد.

روش های تکثیر گیاه سنجد

  • بذر
  • قلمه ( خشبی و نیمه خشبی)
  • خوابانیدن

کشت گیاه سنجد با بذر

هنکامی که میوه هــا رسیدند و شروع بــه تغییــر رنــگ کردند می توان آن ها را از درخت چید. و قسمت گوشتی میوه را از هسته جدا کرد و با آب شست. باید حتما گوشت میوه به خوبی جدا شود و باقی نماند. اگر هسته بدون هیچ تیماری کشت شود. جوانه زنی آن ۱۸ ماه طول می‌کشد.

آبان ماه هسته آماده را در میــان خــاک اره یــا پیــت موس مرطــوب قــرار داده. و به دت ۴ هفته در دمای معولی قرار داده. و بعد از آن ۱۲ هفته در میان همان خاک اره و پیت ماس مرطوب، اما در دمای ۱ تا ۵ درجه سانتی گراد نگهداری شود. و بعد از آن بذرها را در خاک مخلوط خاک برگ و شن کاشت کرد. گلدان در مکانی روشن و با دمای ۲۴ درجه قرار داده و سطح خاک نباید خشک شود. اگر تمامی مراحل درست انجام شود جوانه زنی حدود ۶ هفته طول می‌کشد.

 

Elaeagnus angustifolia

کشت با قلمه

اوایــل تــا اواسط تابستان از چــوب نیمه سبز و در دوران رکــود گیــاه از قلمه چوب سخت برای قلمه میتوان استفاده کرد. قلمه چوب نیمه سبز به طول ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر و قلمه چوب سخت تا ۲۵ سانتی متر تهیه می شود. هر دو قلمه از ساقه های حاصل از رشد سال جدید گرفته می شوند. عواملی که به ریشه زایی قلمه کمک می‌کند. استفاده از هورمون ریشه زایی است.

برای کاشت  قلمه ها از خــاک بــرگ (یــک قسمت) و شن (دو قسمت بــا ذرات  ۱ تا ۲ میلی متر) استفاده نمود. حداقل یک سوم از طــول قلمه بایــد در خاک قرار گیرد. دقت شود در قلمه نیمه خشبی ( نیمه سبز) که برگ نیاز دارد. برگ هــای قسمت پاییــن را حــذف شود. و ۱ تا ۲ برگ در بالای قلمه کافی می‌باشد. به منظور افزایش رطوبت کشیدن پلاستیک شفاف و یا اسپری آب روزانه برای جلوگیری از پژمرده شدن قلمه ها موثر است. دمای مناسب حدود ۲۱ تا ۲۴ درجه سانتی گراد می‌باشد.

 

کشت به روش خوابانیدن

ساقه ای که در نزدیک سطح زمین می‌باشد. می توان خوابانید به طوری که بخشی از آن در عمق ۱۵ سانتی متری خاک قرار گیرد. اگر قبل از خوابانیدن ساقه  ۲ تا ۳ سانتی متر از پوست ساقه جدا شود. به ریشه زایی سریع تر کمک می کند. این روش ۱۲ ماه طول می‌کشد.  و در دو نوبت می تواند انجام گیرد. یکی اوایل بهار و دیگــری اواخــر تابستان و اوایــل پاییــز. بعد از طی این مدت که ریشه کرد. از گیاه مادری می توان جدا کرد.

 

تا به الان بهترین روش برای کشت گیاه سنجد، قلمه زدن در دی ماه می باشد.

نکات کشت:

  • ریشه تــازه در اثــر هــوای سرد و خشک به سرعت آسیب می بینــد و بایــد بــا خــاک اره یــا خــاک بــرگ پوشانده شود. ریشه بایــد تــا زمان کاشت مرطــوب نگــه داشته شود و اطــراف نهــال خــوب نــرم شود تــا ریشه بتواند به خوبی به عمق خاک برود.
  • درختانــی کــه از طریــق کشت بــذر تکثیــر می شوند، بایــد در اواخــر زمستان به آن ها پیوند زد.
  • کاشت قلمه در زمین اصلی هم امکان پذیر می‌باشد.

آبیاری

درختان سنجد به کم آبی مقاوم هستند. ولی در سال اول بعد کشت نهال بهتر اشت آبیاری منظم انجام شود. آبیاری گیاهان بالغ ۳ هفته یکبار حتی در بعضی از مناطق ۴۰ روز یکبار هم انجام می‌شود. آبیاری در ماه های تیر و مرداد برای تولید مطلوب اهمیت دارد.

هرس

درخت سنجد به هرس چندانی نیاز نداشته، و تنها هرس این گیاه برای کنترل رشد تاج درخت است. برای میوه دهی هرس خاصی لازم نیست. هرس باید در فصل زمستان انجام شود. شاخه های بلند کوتاه شود. ولی باید فقط ۳۰ درصد ساقه ها هرس یا حذف شود نه بیشتر. چون گیاه دچار شوک می شود.

آفات و بیماری های گیاه سنجد

آفــات و بیماری چنــدان زیــادی ایــن گیــاه را تهدیــد نمی کند. از آفات گاهی شپشک ها یا لاروهای حشرات خسارات محدودی وارد می‌کند. بیماری این گیاه لکه برگی، قانقاریــا، پژمردگی ورتیسـلیوم و سوختگی بلایــت اشاره کرد. که به دلیل شرایط نامساعد محیطی ایجاد می شود.

برداشت

درخــت سنجد در اواسط خردادماه شروع بــه گل هی کرده. و پس از ۴ تا ۵ ماه در فصــل پاییــز، از اواسط مهــر تــا اواخــر آبــان، زمان برداشت این میوه می‌باشد.

خواص گیاه سنجد

طبیعــت آن سرد و خشـک و یبوست آور است..به ســبب وجــود ویتامیــن K در ســنجد ضدخون ریــزی  می‌باشد. ضد اسهال کودکان است. همچنین برای ترمیم مفاصل و کمر درد می توان آن را با شیر میل کرد. سنجد غنی از کلسیم می‌باشد. برای ترک استخوان و پوکی استخوان بی نظیر است. ضد نفخ و ضد استفراغ می‌باشد.

 

Russian Olive

 

منبع

محمدرضا رجب زاده و محمد رضا هریوندی. کاشت، داشت و برداشت سنجد. وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات، اموزش و ترویج کشاورزی، موسسه آموزش و ترویج کشاورزی. ۱۳۹۹.

https://en.wikipedia.org/wiki/Elaeagnus_angustifolia

https://www.cabi.org/isc/datasheet/20717

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *