آفت شناسی

کنه جوانه درختان چیست؟

کنه جوانه درختان

کنه جوانه درختان میوه هسته دار

یکی از تأثیرات تغییرات اقلیمی و محیطی، مانند گرم بودن هوا در فصل زمستان یا افزایش دوره گرما است. که باعث ظهور آفات و بیماری های گیاهی جدید یا ثانویه همراه با افزایش تعداد نسل و تکثیر آن ها می گردد. کنه جوانه درختان بادام (Acalitus Phloeocoptes) یکی از آفاتی می‌باشد. که روی درختان هسته دار در برخی استان های کشور از چند سال قبل سبب خسارات زیادی به باغداران شده است.

وجود گال های کروی در اطراف جوانه های گل و برگ روی شاخه ها در درختان میزبان، از بارزترین نشانه های آلودگی به این کنه می‌باشد. کاهش تعداد جوانه های گل و در نتیجه کاهش شدید عملکرد محصول، خسارت عمده این آفت می‌باشد. تفاوت در دوره های مهاجرت کنه و خروج از گال ها بستگی به نوع رقم درختان و زمان پدیدار شدن آفت دارد.

به دلیل نا آشنایی با این آفت، سالانه خسارات جبران ناپذیری به باغداران وارد می شود. و در اکثر مواقع راه کنترل و کاهش خسارت آن را نمی دانند. که در بعضي مواقع بر اساس تجربه اقدام به کنترل شیمیایی در فصول مختلف کرده. که این روش ها نه تنها آفت را کنترل نمی کند، بلکه باعث تلفات در بندپایان و دشمنان طبیعی، آلودگی زیست محیطی و ایجاد باقی مانده سموم در میوه می گردد.

کنه جوانه درختان میوه هسته دار

پراکندگی کنه جوانه درختان

این کنه از روی ارقام مختلف درختان زردآلو، هلو، آلو و بادام از استان های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، کردستان، همدان، آذربایجان غربی، یزد و اصفهان گزارش شده است.

مشخصات کنه جوانه درختان میوه

انـدازه کنـه جوانه بسـیار کوچک و بیـن ۰/۱۳ تا ۰/۱۵ میلی متر می‌باشد. و فقط بـا ذره بین با بزرگ نمایی ۲۰ برابر قابل دیدن هستند. از لحـاظ ظاهـری بـا اکثـر کنه هـای نباتـی بالـغ کـه دارای چهـار جفـت پـا می‎ باشند. فـرق داشته و جانـوران بالـغ این گونه، بدن کرمی شـکل و فقـط دو جفت پا در جلـوی بدن دارنـد.

مراحل رشدی کنه جوانه شامل تخم، پوره و بالغین هست. تخم های این کنه، بسـیار کوچک می‌باشد و با چشـم قابل رؤیت نیسـتند. در سـاعات اولیـه پـس از تخم ریزی بی رنگ اند. ولي بعد از سـاعتي سـفید مي شـوند. قطعـات دهانـی این کنه مانند سـایر کنه های نباتی می‎‌باشد. و با نفـوذ به داخل سـلول گیاهی مجـاور جوانه های درختان میزبان، از شـیره آن تغذیه می کند.

کنه جوانه درختان کنه جوانه درختان

زیست شناسی

بـا معاینـه گال هـا بـراساس انـدازه، در دی ماه به طور متوسـط بیـن ۳۰۰ تا ۹۰۰ پوره قابل شـمارش می‌باشد. شـاخص انـدازه بدن پوره و تعـداد زیاد برجسـتگی های روی بـدن، آن ها را از سـایر مراحـل رشـدی (نابالـغ و بالغ) جدا می کند. کنه هـا از آخر اسـفند ماه بـه جمعیت نابالغ و سـپس به بالغ تبدیل می شـوند. و برای تشـکیل نسـل جدیـد و انتشـار به تدریـج از گال خارج می شـوند.

آن هـا هنگامی در سـطح شـاخه ها قابل دیدن هستند. که تقریباً  زمان گلدهـی درختان میوه هسـته دار می‌باشد. البتـه بایـد بـه ایـن نکتـه توجـه کـرد کـه ارقـام مختلـف درختان هسـته دار در تاریـخ گلدهـی تفـاوت داشته. بنابراین زمـان خـروج کنه هـا و مهاجـرت از گال در ارقام میزبـان و مناطـق مختلـف باهم فرق دارد. و حتی امکان دارد خروج کنه هـا از گال هـا قبـل، در حیـن یـا در  اتمام گلدهی درختـان میزبـان اتفاق بیفتد. کنه هایـی کـه در گال هـای نزدیـک بـه سرشـاخه های میزبان می‌باشند، چند روز زودتـر از گال خـارج می شـوند.

گال هـا از ابتـدا داراي سـوراخ یـا درزي باریـک به منظـور خـروج کنه هـا بـه بیـرون گال هسـتند. نسـل های بعـدی ایـن آفـت در گال هـای جدیـد که تازه تشـکیل شـده اند، ادامـه پیـدا می کند.

فرم زمستان گذران این آفت به صورت پوره در داخل گال کنار جوانه ها است.

 کنه جوانه درختان کنه جوانه درختان کنه جوانه درختان کنه جوانه درختان

خسارت

  • واکنش بافت گیاهی در محل تغذیه این کنه ها، ایجاد رشـد سـرطانی به شـکل گال می باشد
  • گال های ایجاد شده، ابتـدا سـبزرنگ می باشند و به تدریـج بـه قهـوه ای متمایل می شـوند.
  • بافـت گال هـای تازه تشکیل شـده نرم و پس از یک یا دو سـال به تدریج چرمي و سـپس چوبي شـده و خشک می‌گردد.
  • کلیه مراحل رشدي این گونه کنه در داخل همین گال ها سپري مي شود.
  • با شروع تشکیل گال ها، زوال درختان میزبان نیز به تدریج شروع مي شود.
  • مـواد غذایـی مـورد نیـاز جوانه هـا صرف رشـد گال ها شـده و مانع از بازشـدن همـه جوانه هـا می شـود. حجم تـاج درختان آلـوده کاهـش می یابد و درختـان آلوده پـس از ۳ تـا ۶ سـال، بسـته بـه میزان آلودگی کامل خشـک مي شـوند.
  • درختـان آلـوده بـه سـرمازدگی حسـاس تر می شـوند. در ایـن صورت حتـی اگر هـم میزبان ازتغذیه مناسـب و آب کافـی برخـوردار باشـد، قـادر بـه احیا نیست.
  • کنه ها در لابه لای فلس هاي جوانه از دشمنان طبیعي و شرایط نامساعد جوي در امان می‌باشند. و از بافت هاي نرم و تازه مانند بافت جوانه ها تغذیه می کنند. بنابراین در روی سایر اندام های گیاه میزبان مانند برگ نمي توانند فعالیت کنند.

کنه جوانه درختان کنه جوانه درختانکنه جوانه درختان کنه جوانه درختان کنه جوانه درختان

Acalitus Phloeocoptes Acalitus Phloeocoptesد

نحوه انتشار و گسترش

انتشـار و توسـعه آلودگی در باغ های تازه احداث توسـط کاشـت نهال آلوده و در باغ هـای مسـن توسـط جریان بـاد و انتقـال کنه هـا از درختان آلوده بـه درختان سـالم منطقه انجام می گیرد.

راههای کنترل کنه جوانه درختان هسته دار

با توجه به شرایط آب و هوایی و مراحل رشدی درختان میزبان و آفت کنه جوانه، نیاز به انجام  یک یا تلفیق چند روش کنترل در هر فصل است. تا سالم سازی و احیاء درختان آلوده را طی ۲ تا ۳ سال صورت گیرد. روش های مختلف کنترل این کنه بسته به شرایط منطقه و میزان آلودگی، متفاوت می باشد.

  • کنترل در فصل زمستان
  • کنترل در فصل بهار

کنترل در فصل زمستان

با معاینه گال های کنار جوانه ها از دی ماه، در صورت دیدن جمعیت نوزادان به رنگ سفید شیری در داخل گال ها، توسط ذره بین دستی (با ۲۰ برابر بزرگ نمایی)، از دی ماه تا نیمه اسفند ماه، روش های زیر به منظور کنترل و کاهش آلودگی به آفت توصیه می‌گردد:

۱-حذف شاخه ها و درختان مسن آلوده و سوزاندن آن ها.

۲-روغن پاشی با روغن باغبانی ولک از نیمه اسفند ماه به بعد با مشاهده خروج کنه های بالغ از گال و حرکت آن ها در روی شاخه ها در مناطق آلوده. با غلظت دو درصد. این روش مراحل مختلف رشدی برخی آفات دیگر درختان هسته دار مانند شپشک ها، شته ها و سایر کنه های مضر را کنترل می کند.

۳- استفاده از محلول یک لیتر مایع ظرف شویی در هزار لیتر آب قبل از توصیه کنترل شیمیایی با مشاهده خروج کنه های بالغ از گال و حرکت آن ها در روی شاخه ها در مناطق آلوده سبب کاهش جمعیت و انتشار این آفت می گردد.

۴- در صورت توصیه کارشناس کشاورزی به سمپاشی علیه این کنه توصیه می گردد. فقط یک بار از محلول کنه کش ثبت شده در کشور مانند فنازاکوئین (پراید) در زمان خروج کنه های بالغ از گال و حرکت آن ها در روی شاخه ها در مناطق آلوده با غلظت توصیه شده استفاده گردد.

۵-انجام عملیات صحیح باغبانی یکی از اصول مدیریت تلفیقی آفات در کاهش تراکم جمعیت بسیاری از عوامل زیان آور است. و بسیاری از آن ها را می توان همراه با سایر روش های کنترل انجام داد. پس رعایت عملیات فنی مرحله داشت مانند شخم، یخ آب، هرس و رفع کمبود مواد غذایی سبب رشد و تقویت درختان در فصل بهار می‌شود.

۶- یکی از راه های جلوگیری از توسعه آلودگی این آفت، جایگزینی درختان آلوده و قابل حذف با نهال سالم و گواهی شده است. و می توان از ارقام مقاوم جهت پیوندک استفاده کرد.

۷-در صورت نیاز به احداث باغ جدید، حتماً از نهال شناسه دار که عاری از آلودگی به کنه جوانه است، استفاده گردد.

۸- حذف شاخه هاي آلوده درختان بادام در زمستان مي تواند جمعیت زیادی از این آفت را کنترل کند. بنابراین توصیه می شود تلفیق روش حذف شاخه هاي آلوده در زمستان و کاربرد یک بار کنه کش در زمان مهاجرت کنه های بالغ از گال صورت گیرد. تعیین محدوده زمان سم پاشی با توجه به نوع درخت هسته دار و ارقام، باید با انجام بازدید و مشورت با کارشناسان کشاورزی مشخص گردد.

۹- با توجه به سایر میزبان هاي این کنه که عمدتاً به درختان میوه هسته دار از قبیل بادام، زردآلو، هلو، گیلاس و آلو خسارت وارد می‌کند. معاینه مستمر جوانه ها از تولید نهال در نهالستان تا انتقال به زمین اصلي، زیر نظر کارشناسان مجرب، مانع از انتشار و استقرار این آفت در مناطق مختلف کشور می‌شود.

کنترل در بهار

۱- یکی از تأثیرات عمومی تنش هاي محیطي مانند بروز خشکسالی های دهه اخیر در برخی مناطق کشور، ضعف فیزیولوژیک درختان میوه می‌باشد. که شرایط را براي ظهور، جایگزینی، بازخیزی و طغیان برخی آفات فراهم کرده. پس به منظور کاهش تأثیرات این پدیدها خصوصا تنش های آبی در مناطقی که خشکسالی بوده است، توصیه می گردد، از روش های علمي و عملي برای استفاده از ذخیره آب بهره گرفت تا درختان تحت تنش آبی قرار نگیرند.

۲- پایش آفت، مشاهده تشکیل نشدن گل، برگ و میوه، ریز برگي، وجود گال هاي چرمي و قهوه اي در کنار جوانه ها و خشکیدگي شاخه ها در فصل بهار یکی از علائم وجود احتمالی این کنه روی درختان هسته دار می‌باشد.

منبع

هاشم کمالی و مریم فروزان. شناخت کنه جوانه درختان میوه هسته دار و مدیریت آن. نشرآموزش (مؤسسه آموزش و ترویج کشاورزی). ۱۳۹۹.

https://agwm.smcgov.org/plum-bud-gall-mite-pbgm-acalitus-phloeocoptes

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *