تغذیه و کوددهی درختان انگور

انگور

انگور از خانواده ویتاسه (Vitaceae) است، و دارای چندین جنس و گونه است. دو زیر جنس Muscadinae، Euvitis از تظر تغذیه مهم هستند. و به جنس vitis تعلق دارند. در جهان جایگاه مهمی دارد. ایران یازدهمین کشور تولید کننده انگور است. ایجاد تعادل بین عناصر غذایی گیاه باعث افزایش عملکرد و بهبود کیفیت میوه است. کوددهی انگور عامل مهم برای افزایش کمیت و کیفیت محصول نهایی انگور است.

در اکثر مناطق کشور شامل مناطق سردسیر شمالی تا مناطق کویری و جنوبی قابل کشت است. مهم ترین تولید کنندگان انگور استان های خراسان، قزوین، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی هستند. مهم ترین ارقام تازه خوری شامل یاقوتی، خلیلی بیدانه سفید و قرمز، عسگری، سفید فخری، سرخ فخری، صاحبی، شیرازی، تبرزه، لعل سفید و قرمز می‌باشد.

این میوه یکی از منابع تغذیه برای تامین انرژی است. قابلیت خشک شدن برای تهیه کشمش را دارد. مهم ترین کاربردهای انگور از جمله تازه خوری و تهیه کشمش، کنسانتره، آبمیوه، فرآورده های تخمیری، مربا، شیره و روغن بذر انگور می‌باشد.

شرایط کشت انگور

انگور بومی مناطق معتدل و گرم است، ولی ارقام مختلف آن از نواحی سردسیر تا نیمه گرمسیر پراکنده شده اند. حداکثر دمای قابل تحمل انگور ۳۸ تا ۴۰ درجه سانتی گراد است. و در دمای منفی ۱۵ درجه سانتی گراد به انگور خسارت وارد می‌شود. دوره رشدی انگور بین ۵ تا ۶ ماه طول می‌کشد، و در این دوره باید دما بین ۲۰ تا ۲۴ درجه سانتی گراد باشد. زیرا دماهای بالا و پایین باعث بروز تنش دمایی شده. و کیفیت انگور کاهش می‌یابد و باعث ایجاد پیری قبل از بلوغ می‌شود. باردهی انگور از ۴ تا ۵ سالگی شروع شده و بیشترین عمر آن ۶۰ تا ۷۰ سال است. انگور برای گرده افشانی به باد نیاز دارد.

مراحل رشدی گیاه انگور

خواب زمستانه، توم جوانه، مرحله کرکی شدن، باز شدن جوانه ها، ظهور اولین برگ ها، مرحله ۲ تا ۳ برگی، مرحله ۵ تا ۶ برگی، طویل شدن گل آذین، نمو کامل گل آذین، شروع گلدهی، اوایل گلدهی، گلدهی کامل، اواخر گلدهی، تشکیل میوه و تورم حبه ها، حبه های کوچک، تماس حبه ها با هم، رسیدن و تغییر رنگ حبه ها، رسیدن کامل و برداشت و خزان برگ ها.

کوددهی انگور

خاک و آب مناسب برای کاشت گیاه انگور

انگور به خاک های آهکی حساس نیست، ولی نباید در خاک های سنگین و بدون زهکشی کشت شود. pH مناسب برای رشد این گیاه بین ۶ تا ۷ است. و شوری آن باید کمتر از ۲۰۰۰ میلی موس بر سانتی متر مربع باشد. استفاده از کودهای آلی مانند کودهای دامی پوسیده یا کمپوست به همراه انواع کودهای شیمیایی بسیار مهم است. مقدار سدیم تبادلی خاک انگور باید بین ۲ تا ۱۰ باشد و بیشتر از این مقدار مناسب نیست.

مقدار آب مورد نیاز برای رشد انگور بین ۵ تا ۷ هزار متر مکعب برای هر هکتار در هر سال است. البته در آبیاری قطره ای این مقدار ۴ تا ۵ هزار متر مکعب در سال است. درختان انگور نسبت به کلر خاک حساس هستند. همچنین انگور به مقدار بور آب آبیاری هم حساس است. و مقدار این عنصر در آب نباید از ۰٫۵ تا ۱ پی پی ام بیشتر باشد. هرچقدر مقدار شوری بیشتر شود مقدار عملکرد کاهش می‌یابد.

نمونه برداری برای آزمون خاک در باغ های انگور با توجه به شکل هندسی باغ، در بـین ردیـف هـا و از قسـمت سـایه انـداز درخت از دو عمـق ۳۰-۰ و ۶۰-۳۰ سـانتی متـری مـی‌باشـد. زیـرا بیشـترین محـل تجمـع ریشه های جذب کننده مواد غذایی درخت در این اعماق قرار دارند. به طـور کلـی بهتـرین زمان نمونه برداری از خاک، قبل از احداث باغ است. زمان مناسب نمونه برداری از خـاک پـس از احداث باغ، با توجه به منطقه از اواخر زمستان تا اوایل بهار به صورت مرکب برای هر عمـق می باشد.

مقدار حد بحرانی عناصر در آزمون خاک در باغات انگور

کوددهی انگور،حد بحرانی کربن آلی کمتر از ۲ درصد، فسفر ۱۰ تا ۱۵، پتاسیم ۲۵۰، روی، مس و بور ۱ میلی گرم و آهن ۸ میلی گرم و منگنز ۵ میلی گرم بر کیلو گرم است. برای هر ۳۰ تن محصول باغات انگور حدود ۱۰۰ کیلوگرم نیتروژن، ۷۰ کیلوگرم فسفر و ۱۵۰ کیلوگرم پتاسیم مصرف شود. اگر میزان فسفر خاکی کمتر از ۱۰ میلی گرم در کیلوگرم بود و میزان پتاسیم آن بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلی گرم در کیلوگرم باشد. میزان محصول آن ۵۰ تن در هکتار و در سیستم آبیاری قطره ای ۳۰۰ کیلوگرم اوره، ۱۵۰ کیلو گرم آن در اواخر زمستان و بقیه در اوایل فصل، و در زمان رسیدن میوه مصرف می‌شود.

میزان کود پتاسه قابل توصیه آن از منبع سولفات پتاسیم به میزان ۱۰۰ تا۱۵۰ کیلوگرم در هکتار و زمان مصرف آن ۵۰ درصد در اواخر زمستان در چالکود و مابقی آن به صورت کود آبیاری در مراحل مهم یعنی در زمان غوره شدن و درشت شدن میوه به صورت محلول در آب استفاده می شود. اگر مقدار پتاسیم خاک بالاتر از ۳۰۰ میلی گرم در کیلوگرم باشد با مصرف پتاسیم بیشتر کمبود منیزیم و کلسیم ایجاد می‌شود. در این شرایط مصرف ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم کودهای پتاسه در مراحل مختلف تشکیل میوه مشکلی ندارد.

کمبود منیزیم و کلسیم در انگور موجب ریزش و لهیدگی حبه ها و کاهش کیفیت و انبارمانی انگور می‌شود. حتی وقتی که علایم بر روی برگ ها ظاهر نمی‌شود. اهمیت و اولویت عناصر برای انگور به ترتیب بیشتر به کمتر از کلسیم، نیتروژن، پتاسیم، بر، منیزیم، فسفر، مس، آهن، منگنز و روی است.

منابع قابل توصیه کوددهی انگور

کودهای آلی شامل کودهای حیوانی، اسیدهای هیومیک، اسیدهای آمینه، ورمی کمپوست هستند. کودهای حیوانی حتما باید پوسیده باشند. می‌توانند منشا گوسفند، گاو، اسب یا مرغ باشند. بهترین روش مصرف کود دامی در درختان انگور به صورت چالکود و در آخر اسفند ماه به مقدار ۵ کیلو گرم به ازای هر درخت است. مصرف هیومیک اسید باعث افزایش عملکرد انگور به میزان ۳۵ درصد شده است. بهترین زمان مصرف هیومیک اسید در زمان تورم جوانه، ظهور خوشه، ارزنی شدن و غوره شدن مقدار ۳ تا ۵ لیتر در هکتار به همراه آبیاری است.

استفاده از کودهای دارای اسید آمینه باعث افزایش رشد محصولات زراعی و افزایش سنتز پروتئین در کلیه محصولات می‌شود. همچنین باعث مقاوم تر شدن گیاهان نسبت به تنش ها و افزیش جذب و تقویت سیستم ایمنی گیاه است. در زمان تورم جوانه ها، ارزنی شدن انگور، مصرف اسید آمینه همراه پتاسیم، در زمان ظهور خوشه گل و شروع رنگ دادن میوه اسیدآمینه در زمان ارزنی شدن انگور و غوره شدن، اسید آمینه همراه کلسیم به صورت محلولپاشی توصیه می گردد.

مصرف ورمی کمپوست در نهالستان انگور ۱ تا ۲ کیلو گرم در هر متر مربع، در باغات انگور ۵ تن در هکتار و به شکل چالکود ۲ کیلو گرم برای هر درخت است.

روش چالکود در انگور

روش چالکود به این صورت است که بسته به سن و حجم شاخ و برگ بوته، دو تا چهار چاله به قطر ۳۰ تا ۵۰ و به عمق ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر در قسمت انتهایی سـایه انـداز درخـت و در مسیر عبور آب حفر نموده و توسط مخلوط کودهای آلی و شیمیایی پر می‌شود. در باغ هـایی که با آبیاری قطرهای آبیاری می‌شوند، چاله هـا بایـد در زیـر قطـره چکانهـا قـرار داده شـوند. بهترین زمان تغذیه به روش چالکود پایان فصل خواب و قبل از شروع فصل رشد است.

مقدار کودهای مورد استفاده در چالکود ۲۵۰ تا ۴۵۰ گرم نیترات آمونیوم در مناطق سردسیری و سولفات آمونیوم در سایر مناطق بر حسبب سن درخت، ۱۰۰ گرم سوپرفسفات تریپل، ۵۰۰ گرم سولفات پتاسیم، ۳۰۰ گرم سولفات منیزیم، ۱۵۰ گرم از هر کدام از کودهای سولفات آهن، سولفات روی، سولفات منگنز و ۵۰ گرم از کودهای سولفات مس و اسید بوریک. همه این مواد با ۵ کیلو گرم کود حیوانی پوسیده همراه شود.