بیماری اسکای انگور

بیماری اسکای انگور (مو) یکی از مهم ترین عوامل زوال  انگور در سراسر دنیا است. این بیماري یکی از مخرب ترین بیماري هاي زوال انگور در اغلب مناطق کشت انگور می‌باشد. همچنین اغلب درختچه هاي مسن انگور (۱۰ سال به بالا) را مورد حمله قرار می‌دهد.

بیماري اسکای انگور (بیماری تنه درختان مو) باعث کاهش طول عمر و افزایش هزینه تولید باغ انگور می‌شود. این بیماری روی کیفیت و میزان محصولات تاثیر زیادی دارد.

عامل بیماری اسکای انگور

این بیماری که توسط قارچ ایجاد می‌شود. یک بیماري قارچی  پیچیده می٬‌باشد، زیرا  فقط درنتیجه حمله یک قارچ ایجاد نمی شود. بلکه عوامل و میکروارگانیسم هاي مختلفی همراه با هم باید فعالیت کنند تا این بیماری ایجاد شود. بیماری اسکای مو توسط  چند  گونه  قارچ  از  جنس Phaeoacremoniumو Pheaomoniella ایجاد می‌گردد. اما سایر قارچ ها مانند Botryosphaeria ,Cylindrocarpon,Eutypa lataو  Phomopsis viticolaنیز در بافت هاي آلوده دیده شده است. تا به الان نه گونه Phaeoacremonium، از جمله  Ph. Iranianumاز ایران گزارش شده. که این گونه عامل اصلی این بیماری شناخته شده است.

مناطق و نحوه انتشار بیماری اسکای انگور

بیماري اسکای از تاکستان هاي استان آذربایجان شرقی، اردبیل آذربایجان غربی، فارس، خراسان رضوي و خراسان شمالی گزارش شده است.

این بیماری بیشتر توسط زخم هایی که در فصل خواب و طی عملیات هرس ایجاد می‌شوند، منتقل می‌گردد. اسپور یا عامل این بیماری ها از طریق زخم ها در شرایط مرطوب به درختان انگور سالم منتقل می‌شوند. این اسپورها در شرایط بارندگی به راحتی منتقل می‌شوند، حتی ممکن است از طریق ابزار تکثیر هم منتقل شوند. عامل بیماری می‌تواند در پایه، پاجوش و یا قلمه و یا قیچی هرس وجود داشته باشد. و منتقل شود

 در برخی مناطق در طول فصل زمستان و بهار احتمال آلودگی وجود دارد. احتمال آلوده شده در این فصول به دلیل بالا بودن رطوبت هوا که باعث تولید تعداد بالای اسپور می‌شود و خواب بودن درختان و ناتوانی در برابر عوامل بیماری زا احتمال بروز بیماری را بیشتر می‌کند. هر آسیب دیگری شامل زخم های وارده در طول هرس، آسیب حشرات و کنه ها و شانکرهای ایجاد شده به دلیل یخبندان در انتشار این بیماری تاثیر زیادی داشته باشد. خاک هم به عنوان منبع آلودگی محسوب می‌شود.

علائم بیماری اسکای مو

علائم ظاهري اسکا، شامل بافت مردگی بین رگبرگی، خشکیدگی شاخه ها و لکه هاي کوچک روي میوه می‌باشد که می تواند در تمام یا قسمتی از درخت ظاهر گردد. علائم این بیماری زمانی که قارچ ها در چوب، آوندهای چوبی ( حمل کننده آب) و آوندهای آبکش (حمل کننده مواد قندی) نفوذ کنند ایجاد می گردد.

این بیماري به دو شکل، مشخصات و علائم حاد و مشخصات و مشخصات و علائم مزمن دیده می شود. این بیماری به طور قابل ملاحظه اي عمر تاکستان ها را کوتاه می کنند.

۱- مشخصات وعلائم مزمن( سندروم مزمن)

شامل علائم روي برگ ها، حبه ها، خوشه ها، ریشه ها، جوانه ها و نیز علائم درون تنه و شاخه هاي اصلی می‌باشد.

علائم برگی

علائم اولیه برگی به صورت لکه هاي سبز روشن یا کلروتیک بین رگبرگ ها و یا در طول حاشیه برگ ها به شکل مدور یا نامنظم ایجاد می‌شود.. این لکه ها به تدریج به هم پیوسته و نکروتیک ( سوخته) می شوند. تنها رگبرگ اصلی به صورت نواري سبز رنگ و غیرآلوده باقی می ماند . وقتی برگ رنگ آن از زرد به قهوه اي تغییر می کند، برگ هاي بیمار شبیه نقش پوست ببري (Tiger stripe ) به خود می گیرند.گاهی اوقات نکروتیک سطح برگ خشک شده و جدا می گردد.

 

علائم روي حبه ها و خوشه ها

 نقاط ریز به رنگ قهوه اي تیره، بنفش یا ارغوانی به تعداد کم یا زیاد روي پوست حبه ها ایجاد می شود. که به آن خال سیاه گفته می شود. در حبه هاي داراي لکه هاي زیاد، پوست ترك می‌خورد و حتی شکاف بر می دارد . این میوه ها، چروکیده و خشکیده شده و می‌ریزند..علائم روي میوه لزوما هر ساله به همراه علائم برگی ظاهر نمی شود.

 

علائم روي جوانه ها

علائم در بهار به صورت تاخیرو یا ضعف رشد جوانه ها می تواند شروع گردد.

علائم درون تنه و شاخه هاي اصلی

پوسیدگی درون تنه و شاخه هاي اصلی امکان دارد، به شکل پوسیدگی سفید و پوسیدگی قهوه اي باشد

۱-پوسیدگی سفید :روي گیاهان بالغ (بالاي هشت سال )علائم درونی شامل پوسیدگی سفید است. که به تدریج چوب سخت را به توده اي نرم، شکننده و اسفنجی تبدیل می کند . پوسیدگی بیشتر از زخم هاي بزرگ هرس شروع شده، تا بافت چوبی امتداد پیدا می‌کند. امکان دارد پوسیدگی ها به هم بپیوندد و سبب ایجاد ترك در طول تنه شود.

۲-پوسیدگی قهوه اي :

در برش عرضی نقاط قهوه اي تیره یا سیاه مشاهده شده، که این نقاط پراکنده یا منظم در اطراف حلقه رشد سالیانه یا بافت چوب نزدیک به مغز ایجاد می شوند.

در برش طولی، رگه هاي سیاه تا قهوه اي تیره مشاهده می‌شود. وجود نواحی صورتی مایل به قهوه اي یا قرمز تیره مایل به قهوه اي که اغلب از نقاط سیاه در مغز تنه یا در حاشیه بافت هاي مرده و پوسیده گسترش می‌یابد.

علائم روي ریشه ها

علائم بیشتر به صورت تغییر رنگ ریشه است، اما به ندرت خطوط سیاه رنگی نیز در سراسر طول ریشه ایجاد می‌شود. .هر چند علائم روي ریشه در درختان انگور آلوده همیشه وجود ندارد.

۲-مشخصات وعلائم حاد( سندروم حاد یا مرگ ناگهانی مو )

به طور ناگهانی در اواسط تابستان با پژمردگی برخی از سرشاخه ها و گاهی تمامی سرشاخه ظاهر می‌شود. برگ هاي سبز به ظاهر سالم، سبز کم رنگ شده و سریعا پژمرده و در چند روز کاملا خشک می شوند.

مرگ ناگهانی مو ، در تابستان هاي گرم رخ می دهد. به ویژه زمانی که پس از بارندگی هواي گرم و خشک بشود .

 

مدیریت و کنترل بیماری اسکای مو

یکی از اقدامات برای جلوگیری از این بیماری ها انجام تغذیه کافی و مناسب است زیرا در شرایط استرس یا تنش و تغذیه ناکافی احتمال آلودگی به این بیماری را افزایش می‌دهد.

کنترل مکانیکی

• هرس شاخه هاي آلوده،
• خارج کردن بقایاي آلوده از تاکستان و سوزاندن آنها

کنترل شیمیایی

هنوز روش کنترل شیمیایی مناسبی براي بیماري اسکای معرفی نشده است .ولی کاربرد برخی قارچکشها براي کنترل بیماري توصیه می‌شود.

• فوزتیل آلومینیوم (WG80% دو در هزار) یکی از قارچکشهایی امی‎باشد. که نتایج مطلوبی در کنترل بیماري داشته است.. سمپاشی روي اندام هاي هوایی انجام گردد .چهار نوبت سمپاشی در فاصله۱۰روز بعد از شکوفه دهی و حداقل در سه سال متوالی توصیه می‌کردد.
• استفاده از قارچ کش هاي گروه تریازول (Triazole) مانند پنکونازول (EW20% یک در هزار ) یا سایپرکونازول+کاربندازیمSC42% ،(نیم در لیتر)،بعد از هرس، توصیه می‌گردد. این قارچ کش ها خاصیت سیستمیک دارند و روي طیف وسیعی از قارچ ها موثر هستند.
• رنگ آمیزي تنه با مخلوط قارچ کش نیز توصیه می‌گردد .پنکونازول،تتراکونازول، سایپرکونازول قبل از شکوفه دهی به صورت پوشش سطح تنه درختچه هاي آلوده همراه با رنگ هاي پلی آکریلیک می تواند استفاده شود.

عملیات زراعی و باغی بعد از بروز علایم

• از سوزاندن بقایا و یا قطعه قطعه کردن بقایاي آلوده در داخل تاکستان جدا خودداري شود. و بقایاي آلوده براي دام به بیرون از باغ انتقال پیدا کند.
• قطع کردن و ریشه کنی درختان خشکیده و بیرون بردن آن ها از باغ هاي مو و سوزاندن آن ها.
• درختان آلوده به بیماري علامت گذاري گردد. هرس ابتدا روي درختان انگور سالم و سپس روي درختان آلوده انجام شود. و محل هرس با چسب باغبانی( همراه با بردوفیکس) پوشانده شود.
• در تربیت و هرس انگور سعی شود با حداقل زخم و یا زخم هاي کوچکی انجام شود. که بتواند به سرعت ترمیم یابد و از نفوذ قارچ هاي مولد بیماري جلوگیري شود .
• زمان هرس نیز باید طوري انتخاب شود که زخم هاي حاصل از هرس در حداقل زمان بهبود پیدا کنند.
• استفاده از ابزارهاي تمیز و ضدعفونی شده براي انجام هرس.ضدعفونی ابزارآلات با فرمالین، محلول سولفیت، استفاده از آب داغ )۵۱درجه سلسیوس به مدت ۳۰دقیقه (به ویژه در خزانه ها براي تولید نهال هاي فاقد آلودگی امری مهم و ضروری می‌باشد..

در مجموع مدیریت باغ شامل هرس به موقع و مناسب و پوشاندن محل زخم ها با قارچ کش و یا پوشش هاي مناسب، تهیه قلمه از تاکستان هاي سالم و داری گواهی. وکاهش تنش از جمله آبیاري به موقع و تغذیه مناسب می تواند نقش مهمی در کاهش این بیماري داشته باشد.

منبع

اکرم اسدی. دستور العمل اجرایی مدیریت بیماري اسکاي انگورPhaeoacremonium minimum Grapevine Esca Disease. سازمان حفظ نباتات معاونت کنترل آفات. خرداد ۱۳۹۸.

https://aggie-horticulture.tamu.edu/vitwine/files/2018/06/Grapevine-Trunk-Diseases.pdf

https://www.oiv.int/public/medias/4650/trunk-diseases-oiv-2016.pdf