کشاورزی ارگانیک
نوعی از کشاورزی است که به مدیریت اکوسیستم یا مجموعه بیشتر از ورودیهای سیستم میپردازد. سیستمی است که بیشتر به جنبههای زیست محیطی میپردازد و نهادههای سنتتیک یا مصنوعی در آن حذف شده است.
در کشاورزی ارگانیک هیچگونه کود، آفتکش، داروهای دامپزشکی، مواد نگهدارنده، بذرهای اصلاح شده ژنتیکی، افزودنیها و تشعشعات استفاده نمیشود.
کشاورزی ارگانیک یک سیستم مدیریت تولید جامع است که سلامت اکوسیستم کشاورزی، چرخههای زیستی تنوع زیستی و فعالیت بیولوژیک(موجودات زنده) خاک را حفظ میکند. بیشتر روی جنبههای مدیریتی تاکید دارد تا نهادههای ورودی سیستم. از هرگونه روشهای مکانیکی، زراعی و زیستی ممکن که بدون استفاده از نهادههای مصنوعی باشد استفاده میشود. سیستمهای ارگانیک همیشه گواهی شده نیستند. براساس درجه گواهی محصولات ارگانیک به سه دسته تقسیم میشوند:
محصولات ارگانیک مصرف کننده محور: این محصولات گواهی شده هستند و دارای لیبل(برچسب) تائیدیه هستند. که به خریدار حق انتخاب آگانه میدهد که بداند محصولی که تهیه میکند چگونه تولید، فرآوری، بسته بندی و حمل شده است.
محصولات ارگانیک حمایت محور: در این سیستم مثل اتحادیه اروپا برای تولیدات ارگانیک کمک هزینه پرداخت میشود تا در محیط زیست کمترین تغییرات زیستی و در آبهای زیرزمینی کمترین آلودگی ایجاد شود.
محصولات ارگانیک کشاورز محور: برخی کشاورزان گمان میکنند کشاورزی سنتی ناپایدار است در نتیجه به دنبال روشهای جایگزین تولید برای حفظ سلامتی، اقتصاد کشاورزی و استقلال خود هستند. در بسیاری از کشورهای در حال توسعه کشاورزی ارگانیک به عنوان روشی خانگی برای حفظ امنیت غذایی و کاهش هزینهها است.
مزایای کشت ارگانیک:
امروزه بیش از ۳۰۰۰ نوع ترکیب شیمیایی مثل آفت کشها، علف کشها و کودهای شیمیایی به منظور کنترل آفات و حشرات و حاصلخیز سازی به خاک اضافه میشود. این ترکیات علاوه بر تجمع در محصولات وارد آبهای زیرزمینی و وارد بدن انسان میشوند. در کشاورزی ارگانیک از هیچ کدام از موارد گفته شده استفاده نمیشود. برای شروع کشت ارگانیک باید حداقل سه سال در زمین مورد نظر هیچ گونه کود یا سمی استفاده نشده باشد. کشاورزی ارگانیک باعث تثبیت بافت خاک، حفظ چرخه طبیعی آب و عناصر، استفاده از منابع غذایی طبیعی، کاهش آلودگی منابع آب و خاک و حفظ تنوع زیستی میشود.
مساحت کشت ارگانیک در کشورهای مختلف در سال ۲۰۱۸
با توجه به افزایش شیوع بیماریهای مختلف در کشورهای مختلف تقاضا برای استفاده از محصولات ارگانیک در حال افزایش است. بیشترین فراوانی این نوع کشت در آمریکا ۵۱%، در اروپا ۴۶% و سایر کشورها ۳% است.
بیشترین مصرف کنندگان محصولات ارگانیک به ترتیب مربوط به سوئیس، دانمارک و سوئد هستند و بیشترین درآمد حاصل از فروش محصولات ارگانیک متعلق به آمریکا(با ۳۸۹۳۸ میلیون یورو) بوده است.
تغذیه:
درکشاورزی ارگانیک طوری مدیریت میشود که تعادل بین مواد غذایی موجود در خاک و عناصر مورد نیاز گیاه برهم نخورد. در این نوع کشاورزی به جای مصرف کودهای شیمیایی از کودهای بیولوژیک، آلی، حیوانی، کمپوست، ورمی کمپوست، خاک برگ، بقایای پوسیده کشتهای قبل استفاده میشود.
برای تغذیه طبیعی با استفاده از کودهای دامی در زمینهای شنی و آهکی از کود گاوی و برای زمینهای رسی از کودهای گوسفندی استفاده میشود. سریعترین جذب اوره و فسفر مربوط به کود پرندگان است که باید در استفاده از آنها احتیاط کرد زیرا در غلظت بالا بلعث سوختگی گیاه میشوند. همچنین از کودهای سبز(کاشت گیاهانی مانند بقولات و برگرداندن آنها به زمین)، بقایای گیاهی، کنجالهی دانههای روغنی، خردههای چوب، کاه و کلش و تفالههای چغندر در این دسته قرار میگیرند.
مبارزه با آفات و بیماریها:
همچنین برای مبارزه با آفات، بیماریها و علفهای هرز از روشهای بیولوژیک و طبیعی استفاده میشود. یکی دیگر از مزایای این نوع کشت انجام حداقل شخم روی زمین است. سعی میشود از تناوب کشت مناسب استفاد شود، گیاهان تثبیت کننده عناصر کاشته شود. از موجودات و جانورانی که به حاصلخیزی و نفوذپذیری خاک کمک میکنند مانند کرم خاکی استفاده شود. حشرات خانواده براکونیده، کلسیدیده و ایکنومونیده از جمله شکار کنندههای آفات مختلف هستند. زنبورهای براکون( دشمن طبیعی شته) یا تریکوگریما(دشمن کرم قوزه پنبه)، کفشدوزک(شپشکها)، بالتوری(پسیل پسته)، زنبور تلنوموس(آفت سن گندم)، زنبور آفلینوس(کرم سیب).
جمع آوری و انهدام بقایای آلوده گیاهان و از بین بردن علفهای هرز و استفاده از تلههای مختلف(نوری و فرمونی) برای از بین بردن آفات نیز از روشهای مختلف مبارزه تلفیقی با آفات است.
برای از بین بردن علفهای هرز در مزارع برنج از پرورش برنج و اردک استفاده میشود. کشت برخی گیاهان روی استخرهای ماهی برای استفاده از مواد دفع شده از ماهیان از جمله روشهای استفاده از منابع طبیعی برای کشاورزی است.