آفات گردو
آفات گردو یکی از مهم ترین درختان خشکباری و از خانواده Juglandaceae است. در دنیا ۸۰۰ هزار هکتار از اراضی زیر کشت گردو هستند. از درختان پهن برگ است و از نیم کره شمالی از مرکز تا شرق اروپا، قفقاز، شمال و مرکز ایران تا دامنه های هیمالیا و همچنین کشور های چین و ژاپن هم وجود دارد. برخی از محققان زیستگاه اولیه درختان گردو را ایران می‌دانند. گردو در ایران از شمال کشور تا اقلید فارس در جنوب و از ارتفاعات جنوب غربی و جنوب شرقی ایران وجود دارد. در استان های دامنه البرز، خراسان، آذربایجان و دامنه های زاگرس بویژه تویسرکان، تفرش و گلپایگان وجود دارند.
عوامل محیطی مانند خشکی، افزایش دما، تشعشع خورشید و pH محلول خاک از جمله مهم ترین عوامل فیزیکی و شیمیایی تنش زا در گیاهان هستند. این تنش ها در گردو باعث افزایش خسارت آفاتی مانند کرم خراط است.
آفات درختان گردو درایران
کرم خراط (Zeuzera pyrina)
یکی از مهم ترین آفات گردو کرم خراط است که در کشورهای اروپایی مانند ایتالیا، استرالیا، پرتغال و یونا در درختان گردو، فندق و زیتون دارای اهمیت زیادی است.
حشره کامل کرم خراط با بال باز به اندازه ۴۰ تا ۵۵ میلی متر هستند و دارای بالهای سفید رنگ را لکه های تیره هستند. حشرات ماده دارای شاخک های نخی هستند. این آفت به جز گردو به درختانی مانند سیب، گلابی، زیتون، گیلاس، به، نارون، بید مشک خسارت وارد می‌کند. لاروهای این حشره در تنه و شاخه ها دالان هایی در طول و ععمق ایجاد می‌کنند که باعث ضعیف شدن شدید درختان می‌شوند. خسارت اولیه از رگبرگها، دمبرگ ها و شاخه های نازک شروع شده و به تدریج به شاخه های بزرگتر و تنه انتقال پیدا می‌کنند.
در تهران این آفت بیشتر روی درختانی مانند گردو و گلابی و در استان اصفهان روی به و گردو خسارت وارد می‌کنند. علاوه بر ضعیف شدن درختان از تنه درختان شیرابه خارج می‌شود.
دوره خروج آفت در طبیعت تقریبا از اواسط اردیبهشت ماه است و در برخی سالها تا اواخر شهریور ماه ادامه دارد و دوره زندگی آفت ممکن است به دو سال برسد. متوسط تعداد تخم این آفت ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ عدد است که ۰٫۳ درصد از آنها قادر هستند سیکل زندگی خود را به پایان برسانند. لاروهای سن اول بعد از خروج یک لانه نازک ابریشمی دور خود کشیده و به مدت ۲۴ ساععت در داخل این لانه باقی می مانند و پس از آن برای پیدا کردن محل مناسبی جهت نفوذ بر روی درخت پراکنده می‌شوند ضمنا این لاروها برای انتقال از شاخه ای به شاخه دیگر از تار نازکی که می‌تنند استفاده می‌کنند. لاروها ممکن است.
در طی تغذیه
در طی تغذیه خود ۲ تا ۳ بار جابجا شوند تا به شاخه هاب قطورتر نفوذ کنند. تغذیه لاروها در تمام سال به جز ماههای سرد فصل زمستان ادامه دارد. محل نفوذ لاروها به داخل درخت شامل: محل اتصال دمبرگ به شاخه، شاخه های نازک به قطر ۲ تا ۴ میلی متر، دمبرگ اصلی و محل اتصال دمبرگ به جوانه، محل اتصال جوانه به شاخه و شاخه های به قطر ۴ تا ۸ میلی متر. لاروهای کامل از اوایل بهار وارد مرحله شفیرگی شده که این مدت بین ۱۷ تا ۴۰ روز طول می‌کشد. شفیره های این آفت متحرک هستند و قبل از خارج شدن پروانه، خود را به دهانه خروجی دالان لاروی رسانده به طوری که نیمی از آن سوراخ خارج می‌شود.
لارو این آفت به سرمای زمستان مقاوم است و در سرمای صفر درجه سانتی گراد بعد از ۵۵ روز و سرمای ۸ درجه سانتی گراد بعد از ۲۰ روز باعث نابودی لاروها خواهد شد. مورچه ها، سن های شکاری و پرندگان از دشمنان طبیعی این آفت هستند.
کنترل کرم خراط
گردو به انواعی از تنش ها مانند تنش های آبی درماه های گرم سال حساس است. و زمانی که با کمبود آب مواجه شود به دلیل عدم جذب مواد غذایی باعث حساس شدن. به انواعی از آفت بخصوص کرم خراط می‌شود. کمبود مواد غذایی به دلیل عدم تغذیه کافی یا به دلیل قلیایی بودن خاک هم از عوامل حساس شدن. درختان به آفات می‌شود.
هرس شاخه ها و سرشاخه های آلوده بخصوص در اوایل فصل و خارج کردن آنها از باغ و سوزاندن آنها هم یکی از اقدامات موثر برای مقابله یا این آفت است. تغذیه لاروها باعث ایجاد دالان هایی در تنه درختان شده. و از این محل ها شیرابه با فضولات لاروها خارج می‌شود. پوشاندن مدخل دالان لاروی با ترکیب حشره کش دورسپان ۱۰۰ سی سی، پودر تالک یک کیلو گرم و آب به اندازه ای که ترکیب فوق به صورت خمیر در بیاید. و نابود کردن لاروها با استفاده از سیم فلزی بلند نرم که این اقدانات باید قبل از خروج حشره کامل از دالان ها و حداقل یک نوبت درهر ماه تا اواخر شهریور تکرار شود. با استففاده از تله های فرومونی برای نظارت و رد یابی می‌توان اقدام به ایجاد اختلال در جفت گیری یا شکار انبوه حشرات نر کرد.
استفاده از روش شکار انبوه
استفاده از روش شکار انبوه با استفاده از ۱۶ تله فرمونی در باغات گردو و ۱۲ تله در باغات سیب روش مناسبی است. استفاده از فرمون پروانه Synanthedon tipuliformis در کشور ما نسبت به سایر فرمون ها بهتر است. در فصل بهار اردیبهشت ماه زمان نصب تله های فرمونی در حاشیه مناطق غیر آلوده یا باغهایی است. که تا کنون آلودگی نداشته اند. نصب تله های فرمونی به محض مشاهده اولین پروانه نر شکار شده. در تله های فرمونی. در خرداد ماه هم تله ها در صورت ظهور آفت در اوایل این ماه نصب می‌شوند.
شته خالدار گردو
در ایران به این حشره شته بزرگ هم می‌گویند. در استان هایی مانند تهران، اصفهان، چهار محال بختیاری و مناطق غربی کشور هم گزارش شده است. با فعالیت این آفات عسلک فراوانی روی برگها تشکیل می‌شود. در ایران این شته منحصرا به گردو حمله کرده و در حاشیه رگبرگ های اصلی مستقر شده. و از شیره گیاهی تغذیه می‌کند. عسلک تولید شده هم ببه قارچ فوماژین آلوده می‌شود. برگهای درختان آلوده ریزش می‌کنند. زمستان گذرانی این آفت روی شاخه ها انجام می‌شود. این آفت از اواسط فروردین در روی درختان میزبان ظاهر می‌شود. در ماههای اردیبهشت کلنی های انبوه این آفت دیده می‌شود. در زمان اوج فعالیت این آفت با استفاده از سم پاش های موتوری از سموم فسفره سمپاشی شوند.
پروانه کرم جگری
پروانه کرم جگری(Trypanus cossus) هم روی درختان گردو در نواعی معتدل و مرطوب خسارت ایجاد می‌کند. لارو پروانه جگری چوبخوار درختا میوه به خصوص در درختان جنگلی است. و در اثر تغذیه لارو سرشاخه های درخت خشک می‌شود.
