آفت شناسی

آفت شته مومی کلزا

شته مومی کلزا

آفت شته مومی کلزا

شته مومی کلزا Brevicoryne brassicae یکی از مهم ترین آفات کلزا و دیگر گیاهان خانواده کلمیان می‌باشد. در ایران چهار گونه شته به مزارع کلزا خسارت وارد می نماید. که در میان آنها شته مومی کلم گونه غالب و آفت کلیدی کلزا می باشد. خسارت شـته مـومی بـه کلـزا باعـث کاهش میزان بذر از ۹ تا ۷۷ درصد و میزان روغن تا ۱۱ درصد شده است. رنگ بدن شته های ماده سبز تیره تا سبز روشن بوده، و پوشیده از یک ماده مومی آرد مانند می باشد، سر حشره تیره رنگ است. همچنین لکه تیره ای از روی سر تا روی شکم امتـداد دارد .

نحوه خسارت شته مومی کلزا

زمان شروع و آلودگی و استقرار کلنی اولیه شته مومی روی کلزا و در مناطق مختلف ایران متفاوت است. این مرحله در بعضی از مناطق هم زمان با چند برگی بوته کلزا و در طول ماه های پائیز بوده . در بعضی از مناطق دیگر اواخر زمستان و یا اوایل بهار می باشد. شته مومی معمولا” به صورت کلنی روی سطح برگ، ساقه، جوانه ها و هم چنین زیر برگ کلزا تجمع نموده و با خرطوم بسیار نازک خود از شیره برگ ها، ساقه های جوان، غنچه های گل و غلاف ها تغذیه می‌نماید، که آثار این تغذیه به صورت پیچیدگی برگ ها و جوانه های انتهایی، ضعف و پژمردگی، زردی برگها، توقف رشد، خشک شدن جوانه های انتهایی و در نهایت تشکیل غلاف های کوتاه نمایان می‌شود.

حساس ترین مرحله رشدی کلزا به شته مومی در مرحله تشکیل غنچه گل، باز شدن گل ها و غلاف دهی می باشد. با تداوم تغذیه شته و ترشح عسلک باعث کثیف شدن اندام های گیاه گردیده. و مشکلاتی را در برداشت بوجود می‌آورد. حمله بسیار شدید این شته ها می‌تواند کشت کلزا را در بعضی از مناطق کشور محدود کند و چون زمان اوج فعالیت شته در طول دوره گلدهی کلزا بوده. که در این مرحله زنبورعسل و دیگر حشرات گرده افشان جهت جمع آوری گرده روی بوته ها فعالیت می‌نمایند.

در ایران این آفت در مناطق گرم و خشک حالت طغیانی دارد زیرا شرایط برای رشد و نمو آفت مطلوب و مناسب بوده. در صورتی که دشمنان طبیعی در این مرحله در مقابل جمعیت بیش از حد شته مومی قادر به کنترل طبیعی کلنی شته مومی موجود نبوده. و در آلودگی های شدید در بعضی از مناطق حداقل نیاز به چندین نوبت مبارزه می‌باشد.

شته کلزاشته مومی کلزا شته مومی کلزا

علائم خسارت شته در کلزا  Brevicoryne brassicae

زیست شناسی شته مومی کلزا

در فصل پاییز، شته های بالدار روی خاک و اطراف طوقه بوته های کلم و کلزا جمع شده. و سپس افراد نر و ماده را از آنها بوجود می‌آیند. شته های ماده حاصله مـاده هـای دیگـری را بوجـود خواهنـد آورد ( از طریـق بکرزایی ). که نرها با آنها جفت گیری می نمایند، هر شته ماده روزانه از ۳ تا ۴ عدد تخم روی دمبرگ ها و یا زیر برگ ها و یا در جوانۀ انتهای بوته های کلم و کلزا می گذارند. و سپس شته های ماده ای که از این تخم هـا خـارج می‌شوند. شته های که تولید مثل نمـوده و چنـدین نسل را در طول بهار و تابستان ایجاد می‌کنند. هر شته ماده در دوره زندگی کوتاه ۸۰ تا ۱۰۰ عدد پوره می‌زاید. که هر پوره نیز بعد از چند روز اقدام به تولید مثل نموده و در نتیجه جمعیت آنها به شدت افزایش می‌یابد.

زمستان گذرانی این آفت بصورت تخم و حشره کامل روی بقایای گیاهی و یا روی بوته هـای کلـزا ( جوانـه متراکم مرکزی ) درمزرعه بوده. که با گرم شدن نسبی هوا ( اواخر زمستان تا بهار ) به سرعت تکثیر می‌یابند. و ظرف مدت ۲ هفته از ظهور اولین شته ها به سطح خسارت اقتصادی می‌رسند.

حتی در زمستان نیز جمعیت یک کلنی در گیاه کلزا به نحو باور نکردنی افـزایش مـی‌یابـد، زیـرا آستانه فعالیت شته ها از آستانه رشد کلزا ( میانگین تا ۵ درجه ) به مراتب پایین تر است. و از طرفی شته مومی به دلیل پوشش مومی مقاوم شرایط نامناسب طبیعی را از ۱۴ – درجه حرارت بالای صفررا تا حدود ۳۵ درجه را تحمل می‌کند.

شته

کنترل و مبارزه شته مومی

روش هاي زراعی

شته مومی کلم دارای میزبانهای متعـددی از جملـه خردل وحشی، تربچه وحشی و کیسه کشیش، شلمبیک می‌باشند. لذا حذف این علفهای هرز که شته ها روی آن تکثیر می‌یابند در کنترل آفت موثر خواهند بود.

استفاده از ارقام متحمل و مقاوم

استفاده از ارقام متحمل و مقاوم : ارقام طلایه – لیکورد و اکاپی نسبت به ارقام دیگر متحمـل تر هستند.

کنترل بیولوژیکی

در صورتی که جمعیت دشمنان طبیعی (کفشدوزک ۷ و ۱۱ نقطه ای و بال توری ها و …) مخصوصا” زمـانی که جمعیت شته زیاد نباشد در مزرعه کافی و مناسب، نوع و مقدار سم مصرفی و نحـوه و زمـان مبـارزه بسـیار اهمیت دارند، لذا در مبارزه با توجه به تراکم شته و کانوپی مزرعه با انجام سمپاشی نواری یا سمپاشی در حاشیه مزرعه با سموم کم دوام و کم خطر امکان مهاجرت و جابه جایی را به حشرات مفید در مزرعه داده تا بتوانند از ناحیه سمپاشی شده به نواحی سالم جابه جا شوند (مانند سم پریمور).

کنترل شیمیایی

با توجه به مورفولوژی گیاه کلزا و افزایش جمعیت شته مومی زمان و انتخاب ابزار و تکنیک سمپاشی اهمیت فراوان دارد. لذا حساس ترین مرحله کلزا به شته مومی مرحله ساقه رفتن و تشکیل غنچه و گل و غـلاف اولیـه روی ساقه اصلی بوده که معمولا” مصادف با گرم شدن نسبی هوا می باشد، لذا بایستی مزرعه منظم بازدید و به محض مشاهده کانونهای اولیه پشت برگها و یا داخل جوانه های انتهای یا غنچه ها با موتور سمپاشهای اتومـایزر ۱۲ لیتری و یا سمپاشهای ۱۰۰ لیتری لانس دار به میزان ۲۵۰ تا ۳۰۰ لیتر در هکتار با سموم ذیل کانون کـوبی شود.

 ایمیداکلوپراید (کنفیدور %SC35 )یک لیتر در هکتار

 پریمیکارپ (پریمور%WP50 )یک کیلوگرم در هکتار

منبع:

فریبا وفایی، حمید یدائی، اجرایی کنترل شته مومی کلزا . Brevicoryne Brassicae.L . سازمان حفظ نباتات معاونت کنترل آفات. ۱۳۹۷.

https://en.wikipedia.org/wiki/Brevicoryne_brassicae

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *