بیماری شناسی, سبزی و صیفی

بیماری پژمرده شدن بوته گوجه فرنگی چیست؟

بیماری پژمردگی گوجه فرنگی

کاشت گوجه فرنگی نه تنها برای گلخانه داران بلکه برای بسیاری از افرادی که علاقه به کشت و کار  سبزیجات و صیفی جات در باغچه یا باغ کوچک خود دارند نیز مورد توجه است. اما با این حال، گاهی پژمرده شدن بوته گوجه فرنگی یا زرد شدن آن، ممکن است ما را نگران کند. بیماری و آفات زیادی محصول گوجه فرنگی را تهدید می کند که می تواند باعث زرد شدن، پژمرده شدن و میوه ندادن آن شود. یکی از این بیماری های مهم بیماری به نام غنچه درشت گوجه فرنگی یا تورم جوانه Big bud می باشد. که یکی از بیماری‌های مهم و اقتصادی گوجه فرنگی در مناطق مختلف جهان می باشد.

این بیماری توسط باکتری به نام فیتوپلاسما ایجاد می شود. .که به علت داشتن علائم مشخصی از جمله تورم جوانه، گل سبزی گلبرگ ها و جوانه های گل که هرگز تبدیل به گل های معمولی نمی شوند، به نام بیماری تورم جوانه گوجه فرنگی نامیده شده است.

 فایتوپلاسما چیست؟

فیتوپلاسماها باکتری های تخصیص یافته و انگل اجباری بافت آبکش گیاه می باشند. و حشرات ناقل آن ها را در به گیاه منتقل می کنند. از سال ۱۹۶۷ میلادی صدها بیماری همراه با این موجودات گزارش شده است. این گونه بیماری ها در اکثر نقاط جهان رو به افزایش است. بیماری های فیتوپلاسمایی عامل عمده محدودیت کشت بسیاری از گیاهان سبزی، صیفی، زراعی، زینتی و درختان مثمر وغیرمثمر می باشند. و همواره خسارات زیادی رو به گیاهان وارد می کنند.

علائم کلی بیماری های فیتوپلاسمایی

بیماری های فیتوپلاسما دارای علائم متفاوتی می باشند.که نشانه های بارز این بیماری ها عبارتند از:

  • برگی شدن و سبزشدن اجزاء گل
  • جاروک( باریک شدن) در اثر رشد جوانه های داخل گل و ساقه
  • ریز برگی
  • کاهش اندازه میانگره ها
  • زردی، زوال و مرگ گیاه

بیماری غنچه درشت گوجه فرنگی بیماری های فیتوپلاسمایی اغلب موجب عقیمی و مرگ گیاه میزبان شده، و نیز خسارت آن ها تا ۱۰۰ درصد گزارش شده است. فیتوپلاسما ها فقط وارد آوند آبکشی گیاه میزبان می شوند و در طبیعت توسط زنجرک ها از نوع زنجرک های برگی، بوته ای و پسیل به صورت پایا و تکثیری منتقل می گردد. همچنین علاوه بر انتقال توسط حشرات در اثر پیوند ریشه گیاهان مجاور نیز آلودگی امکان پذیر می باشد. این باکتری ها با علف هرز سس، پیوند و اندام های تکثیری شامل قلمه پاجوش، پیاز، غده و ریزوم نیز قابل انتقال می باشند.

بیماری تورم جوانه برای اولین بار در سال ۱۹۳۳ از استرالیا گزارش شد. از آن تاریخ به بعد، این بیماری به تدریج از بسیاری از مناطق کشت گوجه فرنگی جهان، از جمله آذربایجان، تاجیکستان، قرقیزستان، ارمنستان، هندوستان، اردن، چین، لبنان، ترکیه، ایتالیا، روسیه، استرالیا، اسرائیل، ایالات متحده آمریکا، برزیل، شیلی، مکزیک، آفریقای جنوبی، مصر، ترکیه، عراق و کویت دیده و گزارش گردید

. بیماری تورم جوانه گوجه فرنگی برای اولین در ایران بار در سال ۱۳۴۹ در مزارع اطراف ورامین گزارش شد و تا الان از اکثر مزارع گوجه فرنگی استانهای کشور از جمله خراسان رضوی و شمالی، آذربایجان شرقی، کردستان، کرمانشاه، فارس، یزد، اردبیل و اصفهان، لرستان، بوشهر، استان البرز و زنجان گزارش شده است.

علائم بارز بیماری تورم جوانه

علائم بارز تورم جوانه گوجه فرنگی در مناطق گوجه کاری عبارتند از:

  • ضخیم شدن ساقه،
  • راست ایستادن شـاخه ها و رشد جوانه های جانبی
  • متورم و سـبز رنگ شدن جوانه ها
  • تغییرات گل شامل بزرگ شدن و به هم چسبیدن کاسبرگ ها،
  • سبزشدن گلبرگ ها
  • رشد جوانه های داخل گل
  • تبدیل کاسه گل به جسمی کیسه مانند
  • عقیم شدن و در نهایت میوه ندادن بوته گوجی فرنگی
  • بدشکلی میوه هایی که قبل از آلودگی تشکیل شـده اند،
  • کوچک ماندن، باریک شدن، ناودانی شـدن، ضخیم شدن و رنگ پریدگی برگ ها
  • ارغوانی شدن برگ ها در قسمت های انتهایی و کوتولگی گیاه

   بیماری غنچه درشت گوجه فرنگی

 

علائم به وجود آمده در گیاهان بیمار بر اساس نوع فیتوپلاسما، شرایط محیطی و مرحله آلودگی فرق می کند. آلودگی های  فیتوپلاسمایی می توانند باعث نکروز وسیع آوند آبکش شود. اغلب باعث ایجاد بافت های آوندی اضافی شده و سپس منجر به تورم رگبرگ می شود.

گیاه میزبان هر چه جوانتر باشد علائم را زودتر نشان داده. و خسارت اقتصادی ایجاد شده توسط آلودگی های فیتوپلاسمایی از کاهش جزئی در کمیت و کیفیت تا تقریباً از بین رفتن کامل محصول می باشد.

نحوه انتقال بیماری

بیماری تورم جوانه یکی از بیماری های ناشی از فیتوپلاسماها می باشد. که بویژه در کشت های فضای آزاد بیشتر دیده می شود.

در بررسی های انجام شده، ناقلین متعددی که همگی زنجرک بوده اند، به عنوان ناقل بیماری تورم جوانه گوجه فرنگی گزارش شده  است که مهمترین آن ها Batrachomorphus Punctatus، Neoaliturus tenellus ،Orosius argentatus  می باشد.

در ایران زنجرک Circulifer haematoceps یکی از ناقلین بیماری معرفی شده  است. بیماری تورم جوانه در طبیعت توسط زنجرک ها به صورت پایا و تکثیری منتقل می گردد. انتقال طبیعی در اثر پیوند ریشه گیاهان مجاور نیز امکان پذیر می باشد. همچنین از طریق سس از گیاه آلوده به گیاه سالم انتقال منقل می شود.

بیماری غنچه درشت گوجه فرنگی

میزبان های بیماری

بیماری غنچه درشت گوجه فرنگی میزبان های این بیمارگر علاوه بر گوجه فرنگی به گیاهان دیگر تیره بادمجانیان، و بعضی از علف های هرز خسارت می زند.همچنین

نیز برخی گیاهان زینتی از جمله گل همیشه بهار میزبان این بیمارگر می باشند.

راههای کنترل و پیشگیری بیماری غنچه درشت گوجه فرنگی

تاکنون روش مبارزه مناسب و کارآمدی برای کنترل این بیماری توصیه نشده است.ولی برخی روش های کنترل تا حدی می تواند از شیوع بیشتر بیماری در مزارع جلوگیری کند و باعث کاهش خسارت گردد.

عملی ترین و اقتصادی ترین روش ها برای کم کردن منابع آلودگی و کاهش خسارت بیماری شامل موارد زیر است:

۱- بازرسی مداوم و مرتب مزارع مناطق مشکوک توسط کارشناسان، جهت شناسایی و ردیابی کانونه ای آلودگی در هر منطقه.

۲-ردیابی علائم اولیه آلودگی، حذف و سوزاندن تک بوته های آلوده و یا مشکوک به آلودگی به منظور جلوگیری از گسترش بیماری (هرگز نباید به قطع کردن یک شاخه آلوده قانع شد زیرا با قطع  کردن یک شاخه، حشره های ناقل  تحریک می شوند و از شیره آلوده آن بیشتر تغذیه می کنند). ریشه کنی بوته های آلوده در کوتاه ترین زمان ممکن باید انجام گردد. دقت زیاد و سرعت عمل در این گام، موفقیت کشاورز را تضمین می کند.

۳-آشنا نمودن کشاورزان با علائم بیماری و خطرات جدی این بیماری جهت جلوگیری از جابجایی و انتقال بوته آلوده به مناطق عاری از آلودگی.

۴-انهدام علف های هرز داخل و حاشیه مزارع گوجه فرنگی جهت کاهش میزبان ها و ناقلین احتمالی، حذف گیاه انگل سس از روی بوته های گوجه فرنگی.

۵-رعایت بهداشت زراعی و حذف بقایای گیاهی آلوده ازکشت قبل

۶-عدم کشت گوجه فرنگی در کنار مزارع گیاهان میزبان مانند سیب زمینی و بادنجا.

۷-تولید نشاء گوجه فرنگی در گلخانه های حفاظت شده با توری های غیرقابل نفوذ به حشره ناقل.

۸- حذف گیاهان تیره سیب زمینی در محل تولید نشاء.

۹- استفاده از کارت های زرد چسبنده جهت کاهش جمعیت حشره ناقل.

۱۰-استفاده از کودها و  عناصر ریز مغذی مناسب جهت تقویت بوته های سالم و غیرآلوده و افزایش مقاومت آن ها در برابر بیماری از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد.

۱۱-آبیاری منظم و برنامه ریزی شده مزارع خصوصا به روش های تحت فشار توصیه می شود.

۱۲-کنترل شیمیایی بر علیه زنجرک های ناقل، در مزارع گوجه فرنگی آلوده، که درصد آلودگی آن زیاد می باشد. با استفاده از حشره کش های سیستمیک مناسب و توصیه شده توسط کارشناسان انجام شود. و این کار حتماً و اکیداً باید پیش از ریشه کنی بوته های آلوده انجام گردد.

در ابتدای فصل که تا زمان تولید محصول فرصت زیادی است. می توان از حشره کش های با دوام مناسب استفاده نمود. تا گیاهان را در مقابل گسترش آلودگی محافظت کند.

در نتیجه بروز عوارض محیطی نظیر خشکی در سال های اخیر که باعث افزایش فعالیت ناقلین بیماری های فیتوپلاسمایی را به همراه داشته، می تواند سبب افزایش اهمیت بیماری تورم جوانه گوجه فرنگی شود. بنابراین تشخیص درست و به موقع بیماری با توجه به خسارات قابل تأمل به عنوان یک نیاز ضروری در مدیریت این بیماری مطرح می باشد. و در جلوگیری از گسترش بیماری موثر می باشد.

2 نظر در “بیماری پژمرده شدن بوته گوجه فرنگی چیست؟

  1. مجیدپورفراهانی گفت:

    سلام جهت ازبین بردن این آفت هیچ راه حل خانگی ارائه نشده لطفا” راه حل بدین چراجوانه های گوجه فرنگی به محض بازشدن میسوزدوازبین میرودباتوجه به آبیاری منظم وخاک عالی ومناسب و نورکافی وآقتاب مناسب

  2. مجیدپورفراهانی گفت:

    سلام جهت ازبین بردن این آفت هیچ راه حل خانگی ارائه نشده لطفا” راه حل بدین چراجوانه های گوجه فرنگی به محض بازشدن میسوزدوازبین میرودباتوجه به آبیاری منظم وخاک عالی ومناسب و نورکافی وآقتاب مناسب اگرقبلا” گفته بودم چراجواب ندادین پس؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *