خطرناکترین بیماری پوستی در گاو
اگر جایگاه و محل گاوداری را دامدار تمیز نکند، امکان مبتلا شدن دام به بیماری های پوستی وجود دارد. بیماری های پوستی گاو چون کچلی و تب برفکی خیلی رایج می باشد. و مهمترین عامل آن تمیز نبودن ساختمان گاوداری ها است. اما بیماری پوستی لمپی اسکین در گاو خطرناکترین بیماری پوستی می باشد، که درمان ندارد و می تواند برای ماه ها باقی بماند. بیماری پوستی لمپی اسکین در گاو سبب آسیب شدید پوست و ضایعات داخل دهان و بینی و آبریزش شدید همراه می باشد. که باعث لاغری شدید، قطع شیر و مرگ دام می گردد.
بیماری پوستی لمپی اسکین گاو چیست؟
این بیماری نوعی بیماری حاد تا مزمن، بسیار عفونی و بیماری عمومی پوستی در گاوها می باشد. که می تواند سبب سقط جنین، ناباروري و ضایعات پوستي نیز بشود. بیماری به وسیله ویروس آبله ایجاد می گردد، که مشابه آن چیزی است که باعث آبله گوسفند و بزی می شود. اغلب توسط پشه های گزنده انتقال می یابد و سرعت انتشار بالایی دارد.
این بیماری به آن صورت کشنده نمی باشد، ولي به دلیل اثرات طولانی مدت ضعیف کننده باعث ضرر و زیان هاي سنگین به دامداران می گردد. خسارات اقتصادي اغلب به علت کاهش تولید (مرگ ومیر، شیر و گوشت، سقط جنین، کاهش باروري و صدمه زدن به پوست) و افزایش مخارج ناشي از خرید دارو برای درمان حیوانات بیمار، سمپاشی و ضدعفونی اماکن می باشد.
گاوها چطوری به این بیماری مبتلا می شود؟
حشرات گزنده خصوصا پشه در انتقال و گسترش بیماري در دام های بالغ نقش مهمي بازي مي کنند، گوساله ها از طریق خوردن شیر گاوهاي آلوده به بیماري مبتال شد، همجنین بیماري از طریق بزاق گاوهاي آلوده نیز خصوصل در صورت استفاده از آبشخور مشترک به راحتی منتقل می گردد.
گاوها در چه سنینی مبتلا می شوند؟
- گاوها در هر سني مي توانند آلوده شوند.
- گاوهایي که به صورت سالانه واکسیناسیون می شوند، با احتمال کمتري به بیماري دچار مي گردند.
- گاوهایي که از بیماري جان سالم به در برده اند، دیگر به بیماري دچار نمي شوند.
- گوساله هاي زیر ۶ ماه در صورتي که از شیر مادران واکسینه استفاده کرده باشند، در مقابل بیماري مصون می باشند.
نشانه های بیماری پوستی لمپی اسکین
علائم بارز بیماری عبارتند از:
- تب
- ریزش آب از چشم ها
- افزایش ترشحات بینی و حلق
- بی اشتهایی
- کاهش تولید شیر
- تا حدودی بی حالی و عدم تمایل به راه رفتن
دوره کمون ۴ تا ۱۴ روزه می باشد. و سپس تب عارض می شود و ۴ تا ۱۰ روز پس از بروز تب برجستگی های مشخصی به اندازه ۵ تا ۵۰ میلی متر از چند تا ۱۰۰ عدد و با قطر بین ۰/۵ تا ۵ سانتي متر امکان دارد تمامی بدن را بپوشاند.که در تمام عمق پوست ظهور پیدا می کند. سر و گردن، پشت، دستگاه تناسلی، پستان و پاها از محل هایی می باشند، که بیشترین درگیری را دارند.
ریزش دائم بزاق، سرفه، خرخرکردن که در نتیجه با مشکلات تنفسی همراه می باشد. و التهاب و تورم در پاها، بین دو دست و دستگاه تناسلی ایجاد می گردد.
برخی از ضایعات پوستی ناشی از این بیماری بر روی پوست باقی مانده، و برخی دیگر می افتند. که به وسیله میکروب های چرک زا و تخم گذاری حشرات آلوده شده و سبب عفونت های ثانویه می شود. که به شدت تحرک دام را کاهش می دهد.
میزان شیوع بیماری به شدت متفاوت است، ولی معمولا بین ۱۰ تا ۲۰ درصد می باشد. تلفات بین ۱۰ تا ۴۰ درصد گزارش شده که بین ۱ تا ۵ درصد بیشتر معمول است.
تشخیص بیماری
تشخیص اولیه از طریق مشاهده ضایعات مشخص پوستي یا دهاني می باشد. در حیواناتی که موهاي بلند دارند، مي توان از طریق ریختن آب بر روي حیوان، برجستگی های پوستی را به راحتی دید. ولی تشخیص قطعي بیماري فقط توسط دامپزشک و آن هم با برداشتن نمونه هاي پوستي و ارسال به آزمایشگاه امکان دارد. در آزمایشگاه ویروس عامل بیماري را جداسازي می کنند و تشخیص مي دهند. نمونه برداري باید حتماً انجام گردد، زیرا بیماري هاي دیگري نیز وجود دارد که نشانه های شبیه لمپی اسکین دارند و روشهاي کنترل و مبارزه با آن ها کاملا با این بیماري متفاوت می باشد.
انتقال بیماری
دام های زنده
انتقال عامل بیماري علاوه بر تماس با گاوهاي بیمار و محصولات خام دامي آلوده به ویروس از طریق گزش حشراتي چون پشه و مگس به طور مکانیکي منتقل می گردد. ترشحات بینی و حنجره، اسپرم و خون در انتقال بیماری نقش موثری دارد. ولی در تمامی حاالت بیماری به نظر می رسد که ویروس از طریق گزش حشراتي چون پشه و مگس به صورت مکانیکي انتقال می یابد.
ابزار، تجهیزات و پرسنل
ویروس این بیماری امکان دارد، به راحتی توسط اجسام مانند ابزار و وسایل منتقل شود. بیماری از طریق پشه ها با هواپیما یا کشتی قابلیت انتقال دارد.
وظیفه گاودار چیست؟
اگر به بیماري پوستی لمپی اسکین در گله شک کردین. باید سریعاً دامپزشکي دولتي یا خصوصی محل اقامت خود را در جریان گذاشته، تا پس از تشخیص قطعی بیماری توسط اداره دامپزشکی اقدامات کنترلی و بهداشتی برای جلوگیری ازگسترش و شیوع آن انجام گردد.
آيا گوشت و شیرگاوهای مبتلا به این بیماری قابل مصرف می باشد؟
معدوم سازی دام های بیمار و دارای نشانه های بیماری لازم می باشد. زیرا خطر وجود ویروس در گوشت در پیش سردخانه و بسته بندی آن وجود دارد. شیر و محصولات لبنی از گونه های حساس در واحدهای آلوده باید از طریق شیمیایی و به وسیله اضافه کردن اسید یا حرارت دادن، پاکسازی و سپس در دامداری نابود شود. پوست گاو در صورتی که ضدعفونی نشده باشد می تواند به عنوان یک عامل خطرناک تلقی گردد. چنانچه آن ها از مناطق آلوده یا در معرض شدید بیماری باشند در ۲۸ روز قبل از تشخیص بیماری باید معدوم سازی گردد. حتی در مناطقی که کارخانجات عمل آوری وجود دارند. نیز پوست ها سریع ضدعفونی و معدوم می شوند. لاشه ها، پوست ها، خوراک دام و بستر که آلوده شده اند باید مدفون یا سوزانده شوند.
آیا این بیماری درمان پذیر می باشد؟
هیچ نوع درمان اختصاصي براي این بیماري وجود ندارد. تنها اقدامات حمایتي برای جلوگیری از عفونت هاي میکروبي ثانویه اجتناب از نور مستقیم آفتاب، تهیه آب و غذاي مناسب امکان بهبودي دام را فراهم مي کند. درمان غیراختصاصي شامل آنتي بیوتیک، داروهاي ضدالتهاب و تزریق ویتامین فقط برای درمان عفونت هاي ثانویه باکتریایي، کاهش تب، التهابات و بهبود اشتها براي غذا خوردن می باشد.
چگونه مي توان از ورود بیماري به گله جلوگیري کرد؟
پیشگیري ارزانترین و بهترین راه کنترل بیماري می باشد. اگر دام شما در مقابل بیماري مصون شود، دیگر این حجم بالا خسارات اقتصادي و مالي ناشی از این بیماری در گله اتفاق نخواهد افتاد.
تحت مراقبت قراردادن حیوانات به طور متناوب با اطلاع از نشانه های بیماري به خصوص ضایعات پوستي یا لنگش، جداسازي و سمپاشي هاي مرتب جایگاه نگهداری دام و همچنین سمپاشی بدن دام در کنترل جمعیت و کاهش حشرات (مگس ها و پشه هاي خونخوار) باید انجام گردد. می توان از پنکه های سقفی برای این کار استفاده کرد تا ضمن فراهم آوردن محیطی بهداشتی برای دام از گزیده شدن توسط پشه ها در امان بمانند.
کنترل و ریشه کنی بیماری
- شناسایی سریع دامداری آلوده و در معرض خطر آلودگی
- کنترل ترددهای دامی در واحدهای آلوده و دارای احتمال آلودگی
- پیشگیری از جابه جایی گاو و وسایل و ابزار و تجهیزاتی که می توانند ویروس را انتقال دهند.
- به حداقل رساندن مواجهه دام های حساس به وسیله تماس مستقیم یا غیرمستقیم با گاوهای آلوده، حشرات و اجسامی که احتمال آلودگی آن ها وجود دارد.
- حذف عفونت از دامداری های آلوده با پاکسازي و ضدعفوني کردن جایگاه و ابزار مصرفی آلوده
- مدفون کردن بهداشتی دام های معدوم شده همراه با تولیدات دامی آلوده برای از بین بردن منبع آلودگی
- قرنطینه و کنترل ترددهای دامی و تولیدات آن ها برای جلوگیری از انتشار آلودگی
- کنترل پشه های حامل در مراحل اولیه‌ی بیماری برای کاهش انتقال مکانیکی ویروس
- واکسیناسیون دام های مستقر در کانون بیماری و مناطق درگیر تا شعاع ۱۰کیلومتری.
واکسیناسیون
واکسیناسیون بهترین روش پیشگیری می باشد.که از واکسن آبله گوسفندي یا آبله بزي با حجم ۱۰ برابر دوز در گاوها استفاده مي گردد. که باعث ایجاد ایمني و تولید آنتي بادي علیه ویروس لمپی اسکین مي شود. آنتي بادي ایجاد شده همپوشاني خوبي براي ویروس اصلي لمپی اسکین دارد و در صورت ورود ویروس از طریق گزش پشه ها، شیر یا بزاق آلوده به بدن گاو با آن ها مقابله می شود، و گاوها را ایمن مي سازد.
منبع
محمدرضا عظیمی. بیماری لمپی اسکین. نشرآموزش (مؤسسه آموزش و ترویج کشاورزی). ۱۳۹۹.
https://agriculture.vic.gov.au/biosecurity/animal-diseases/beef-and-dairy-cattle/lumpy-skin-disease
