آیا میدانستید بونسای همان درختان بزرگ تنومند در سایز کوچک هستند؟
گیاه بونسای:کلمه بونسای (Bonsai) یا درختچههای مینیاتوری از دو قسمت “بن” و “سای” به معنی یک گیاه درون ظرف تشکیل شده است. ساخت گیاه بونسای (بن سای) یک هنر قدیمی از باغبانی کشور چین هست. که این هنر از حدود ۷۰۰ سال بعد از میلاد مسیح در بین ژاپنیها هم محبوب شد. اما معمولا بیان می شود که تاریخچه بونسای به چین و تایلند باز می گردد.
گیاه بونسای از لحاظ ژنتیکی گیاهانی کوتاه نیستند بلکه با انجام تکنیکهای درست امکان تبدیل هر نوع گیاهی به بونسای وجود دارد.
بونسای چیست؟
در باغبانی با اجرای اصولی هرس، سرزنی شاخه و سیمکشی آنها و با کم و زیاد کردن نسبتهای کودها میتوان در صورتی که به رشد سالم گیاه هیچ آسیب نرساند. میتوان به شکل گیاه بونسای درآورد. ارتفاع بونسای معمولا کمتر یک و نیم متر است. بونسای از نظر ژنتیکی کوتاه نیستند. هر گیاهی با انجام عملیات فوق امکان تبدیل شدن به بونسای را دارد. ولی گیاهان با برگهای کوچکتر باعث میشوند که این کار راحتتر انجام گیرد.
انواع گیاه بونسای
گیاه بونسای به دو دسته زیر طبقه بندی میشود:
۱-بنسای خارج از خانه: این گونهها امکان زندگی در خارج از خانه را دارند و فقط در مدت زمان کوتاهی در فصل زمستان بایستی به خارج از فضای خانه منتقل شوند. کاج ها، سرو کوهی، افرا ها و .. از این نوع می باشند.
۲-بنسای درون خانه: این نوع از گیاهان بنسای که در جدیدا رواج پیدا کردند نسبت به تغییرات دما و سرما حساس هستند و باید حتما در محیط های بسته به عنوان مثال خانه نگهداری شوند.
در طبقه بندی دیگر گیاه بنسای، براساس اندازه نیز به دستههای زیر طبقه بندی میشوند:
۱-بنسای مینیاتوری: بنسایهایی که کمتر از ۱۵ سانتی متر ارتفاع دارند.
۲- بنسای کوچک: بنسایهایی که ۱۵ تا ۳۲ سانتی متر ارتفاع دارند.
۳- بنسای متوسط: بنسایهایی که ۳۲ تا۶۰ سانتی متر ارتفاع دارند.
۴- بنسای بزرگ: بنسایهایی که بیشتر از ۶۰ سانتی متر ارتفاع دارند.
علاوه بر این طبقه بندیها نوع دیگری از طبقه بندی این گیاهان وجود دارد که به ۲ دستهی زیر تقسیم بندی میشوند:
۱-گیاهان بنسای خزان دار: مانند نارون، بلوط، ابریشم، سیب و زالزالک ، راش و …
این گیاهان به راحتی در فضای باز رشد میکنند و در برابر تغییرات فصل عکس العمل نشان میدهند. دیدن گونههای خزاندار و تغییر رنگ برگها در پاییز و زمستان و جوانه زنی مجدد آنها در بهار بسیار زیبا است.
۲- گیاهان بنسای همیشه سبز: مانند کاج، زیتون ، سریسا و فیکوس
شرایط نگهداری از گیاه بونسای چیست؟
آبیاری
در نگهداری از بونسای آبیاری آن اهمیت دارد و هرگز نباید آن را فراموش کنید. به عبارتی، گیاه بونسای نباید تشنه بماند مخصوصا اگر زیر نور مستقیم آفتاب و در هوای آزاد قرار دارد. زمان دقیق آبیاری هر بونسای فرق دارد و بسته به شرایط محیطی، جنس خاک و نیاز گیاه یک روز در میان تا هفته ای یک بار بسته به شرایط آب و هوایی میباشد. اسپری برگها با آب لازم هست. روش مناسبی برای افزایش رطوبت محیط گیاه هست.
رطوبت
ماههای سرد که بونسای را کاملا به داخل خانه منتقل میکنید، بهتر است برای تامین رطوبت آن، سینی را پر از آب کنید. داخل آن سنگریزه بریزید و در نهایت بر روی آنها آب بریزید.سپس گلدان را بر روی سنگریزهها قرار دهید. توجه داشته باشین که گلدان تماس مستقیمی با آب موجود در سینی نداشته باشد. این روش رطوبت مورد نیاز گیاه را فراهم کرده و مانع از دست رفتن رطوبت گیاه در اثر مجاورت با دستگاههای گرمایشی میشود.
آبیاری بونسای باید در تابستان بیشتر و در زمستان کمتر باشد. آبیاری بیش از حد باعثِ خفگیِ و پوسیدگی ریشه میشود. بهترین زمانِ آبیاریِ بونسای بعد از غروب آفتاب میباشد. چون آب تا فردا صبح تبخیر نمیشود و همچنین نور باعث سوختنِ برگها نمیشود.
خاک مناسب
بونسای به خاک مخصوصی نیاز دارد و واضح است که هر خاکی برای آن مناسب نیست. از خاک باغچه اصلا استفاده نکنید. چون خاک باغچه با آبیاری به صورت گل میشود و در صورت از دست دادن رطوبت و آب بسیار سفت میشود به همین دلایل به ریشه و گیاه آسیب میزند.
۱-زهکش خوبی داشته باشد. یعنی آب اضافی سریع خارج شود.
۲. آب مورد نیاز گیاه را نگهدارد.
۳. خاک باید ذرات درشت هم داشته باشد تا جریان هوا داخل خاک هم وجود داشته و اکسیژن به ریشهها برسد.
بونسای به چه میزان نور نیاز دارد؟
نور ناکافی مانع رشد گیاه شده. کم بودن بیش از حد نور بلافاصله به مرگ گیاه منجر نمیشود؛ اما رشد گیاه خیلی کم میشود تا به مرور زمان گیاه نابودی شود.
بونسای خود را در نزدیکی یک پنجره نورگیر جنوبی قرار دهید.نقطهای را برای آن انتخاب کنید که در طول روز همواره روشن باشد. میتوانید از نور لامپهای فلوئورسنت نیز استفاده کنید. استفاده از این لامپها ضمن تقویت اثر نور خورشید، نگهداری از بونسای را در داخل منزل آسانتر میکند. میتوانید از لامپ های بسیار پر نور نیز استفاده کنید.
کود دهی
بعد از مدتی گیاه دچار کمبودِ موادِ غذایی میشود و برگهای آن شروع به ریزش میکند. پس باید به بونسای کود داد تا مواد غذایی آن تأمین شود. میتوان از کودهای مخصوص بونسای یا از کودهای NPK استفاده کرد. کود دهی باید حداقل ماهی یکبار صورت بگیرد، البته بجز در ماههای زمستان. باید توجه داشته باشیم که نباید ۲ کود متفاوت را باهم بدهید. اگر از دو کود استفاده میکنید تقریباً یک هفته بین آنها باید فاصله انداخت.
هرس کردن
هرس کردن بونسای را همیشه در اندازه مینیاتوری نگه میدارد.
هرگز نباید تمام برگهای جدید را از گیاه جدا کنید، بلکه تعداد کمی از آنها باید باقی بمانند، چون برای حفظ سلامت گیاه ضروری هستند.
درختهای گرمسیری و نیمه گرمسیری مانند بونسای، باید مرتبا در طول سال هرس شوند. چون میزان رشد هر درختی متفاوت است، باید رشد آنها را منحصرا زیر نظر بگیرید و طبق اصول هرس کردن هرس کرد.
بیماریها و آفات گیاه بونسای
از جمله انواع آفات و بیماریهایی بونسای عبارتند از:
- سفیدکها: این بیماری معمولا به شکل پاشیده شدن آرد بر روی سطح برگها ظاهر میشود.
- کنه: ترشحات این آفت سطح زیرین برگها را میپوشاند.
- زنگ ها: این قارچ ها با ایجاد لکه های قرمز تا قهوه ای بر روی برگ های گیاه بونسای دیده میشود.
- انواع کفشدوزکها: لارو کفشدوزک به گیاه بونسای حمله میکند
- انواع شپشکها: این حشرات معمولا گیاهان را ضعیف کرده و باعث خشک شدن موضعی گیاه می شوند.
- شپشک های نرم تن: برگهای در معرض با این آفت، ضعیف و زرد می شوند.
- سوسکهای ریشه خوار: این آفت ها با خوردن ریشهها، باعث ضعف و سپس خشک شدن گیاه بونسای میشود.
- سوسکها: این آفتها برگهای گیاه بونسای را سوراخ می نند.
- عنکبوت سرخ: برگ ای آسیب دیده با این آفت دچار ریزش زودتر از موعد میشود.
- تریپس ها: این آفت ها گیاه را ضعیف کرده و باعث توقف رشد آن میشوند. لکه های نارنجی رنگ نشانه وجود این نوع آفت هستند.
- مگس خاکی: لاروهای این آفت ریشههای گیاهان بونسای را نابود می کند.
- مگس سفید: این آفت گیاهان بونسای معمولا در سطح پشتی برگها، تخم های سفید مایل به سبز خود را جای می گذارند و باعث زوال برگ میشوند.
- زنبورها: برگ های سوراخ دار و بی رنگی که تنها رگبرگهای آن ها باقی مانده است به این نوع آفت دچار شدهاند.
-
قارچ پرونوسپرا: این بیماری با ایجاد لکه های قهوه ای و زرد رنگ با اشکال نامنظم بر روی برگهای گیاه بونسای دیده شده.
- قارچ آنتراکتوز: نوعی قارچ هست که باعث ایجاد لکههای سیاه و ریز در برگها شده و معمولا در شرایطی که گیاه در محیطهای بسیار گرم و مرطوب وجود دارد، دیده میشوند.
- قارچ بوتریتیس: لکههای قهوه ای و خشکی را بر روی برگها ایجاد می کنند که در نهایت باعث ایجاد کپکهای خاکستری به گیاه می شوند.
- کپک سیاه: این آفت ها به شکل دوده های پودر مانندی در سطح پشتی برگ های گیاه بونسای پدیدار میشوند.
- چوب پنبه ای شدن: این بیماری گیاه در اثر رطوبت و نور کم ایجاد شده و باعث ورم کردن پشت برگها شده و در اصطلاح به ان چوب پنبه ای شدن میگویند.
- پژمردگی: پژمردگیها یا در اثر از بین رفتن ریشه های گیاه و یا در اثر حمله ی ویروسها به وجود میآید.