برنامه کودی گوجه فرنگی گلخانه‌ای و مزرعه‌ای

مواد لازم برای تقویت گوجه فرنگی!

نیاز غذایی بسته به نوع گوجه فرنگی متفاوت است. مثلا گوجه فرنگی فضای باز که برای تازه خوری کاشته می شود، نسبت به گوجه فرنگی کاشته شده به هدف تولید رب، یا گوجه فرنگی گلخانه عملکرد کمتری دارد. در نتیجه نیاز غذایی پایین تری دارد.

نیتروژن

نیتروژن از مهمترین عناصر مورد نیاز برای تغذیه گوجه فرنگی است. البته میزان نیتروژن بسته به رقم، ویژگی های خاک از جمله میزان مواد آلی و املاح خاک، تفاوت دارد. به یاد داشته باشیم که افزایش کود نیتروژن، همیشه به افزایش کیفیت منجر نمی شود بلکه این افزایش، به ویژه در مواردی که کمبود سایر عناصر غذایی حس می شود، می تواند منجر به کاهش کیفیت و حساسیت به بیماری ها و آفات و تجمع نیترات در میوه شود. همچنین کارایی کود نیتروژنه به میزان کربنات کلسیم و  PHخاک،  شرایط اقلیمی، زمان و روش مصرف کود مهم می‌باشد. 

میزان مصرف نیتروژن

در شرایطی که ۱۰ تن در هکتار کود مرغی مصرف شود، نیاز به کود نیتروژنه از بین می رود. اما اگر از کود گوسفندی و دامی کاملاً پوسیده به میزان 20 تن در هکتار استفاده کنیم، 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار می تواند مصرف شود.

اگر به کلی از کودهای آلی (حیوانی) استفاده نمی کنید، توصیه می کنیم از 180 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار استفاده کنید. 

زمان مصرف کود نیتروژنه

نیاز گوجه فرنگی به نیتروژن در اوایل دوره رشد زیاد است. به صورتی که قبل از انتقال نشا به زمین اصلی  باید بخشی از نیتروژن به همراه سایر کودها مصرف شود. پس از استقرار نشا یعنی دو هفته بعد از انتقال نشا به زمین اصلی مصرف نیتروژن باید شروع شود.

روش مصرف

اولین مرحله مصرف نیتروژن در زمان قبل از کاشت نشا در زمین است. که مراه سایر کودها به زیر خاک برده شود. مصرف کود طی زمان داشت. در روش آبیاری سطحی طی چهار مرحله توصیه می‌شود. ولی در سیستم آبیاری تحت فشار امکان مصرف کود طی هر بار آبیاری وجود دارد. در این روش مصرف کود نیتروژنه طی ۱۰ مرحله و حداکثر مصرف ۲۵ کیلوگرم نیتروژن در هکتار در هر مرحله آبیاری توصیه می‌شود.

علایم کمبود نیتروژن

در شرایط کمبود نیتروژن، برگهای بالغ و پیرتر به تدریج از ظاهر سبز مشخصه طبیعی خود به سبز کم رنگ تر تغییر می کنند. با زیاد شدن این کمبود، این برگ های پیرتر به طور یکنواخت زرد می شوند (کلروتیک). در صورت کمبود شدید نیتروژن، برگها سفید مایل به زرد می شوند. برگ های جوان در بالای گیاه رنگ سبز اما کم رنگ تر را حفظ می کنند و تمایل به کوچکتر شدن دارند. انشعاب در گیاهان با کمبود نیتروژن کاهش می یابد و در نتیجه گیاهان کوتاه و دوکی شکل می شوند. زردی ناشی از کمبود نیتروژن در کل برگ از جمله رگبرگها یکنواخت است. با پیشرفت کمبود، برگهای قدیمی تر تمایل بیشتری به پژمردگی در شرایط تنش خفیف آب نشان می دهند و زودتر از حد معمول پیری می کنند.

فسفر

مناسب ترین روش تعیین میزان فسفر مورد نیاز گیاه آزمون خاک است.

مصرف فسفر در مرحله زمان قبل از کاشت نشا، در بین لایه های کود دامی توصیه می‌گردد. مصرف فسفر به صورت سرک در مرحل مختلف رشد توصیه می ‍شود.

علایم کمبود فسفر

به عنوان یک قاعده کلی، علائم کمبود فسفر در گیاه، به خوبی قابل تشخیص نیستند و بنابراین شناسایی آنها دشوار است. یکی از علائم بصری اصلی این است که گیاهان کوتوله یا کوتاه‌قد هستند. گیاهان مبتلا به کمبود فسفر نسبت به سایر گیاهانی که در شرایط محیطی مشابه رشد می کنند اما با فسفر کافی رشد می کنند، رشد بسیار کندی دارند.

گیاهانی که دچار کمبود فسفر هستند اغلب با گیاهان بدون تنش اما بسیار جوانتر اشتباه گرفته می شوند.

ایجاد رنگ ارغوانی مشخص در ساقه، دمبرگ و سمت پایین برگها. در شرایط کمبود شدید نیز تمایل به ایجاد درخشندگی آبی خاکستری در برگها وجود دارد. در برگ‌های مسن‌تر در شرایط کمبود بسیار شدید، ممکن است رگبرگ قهوه‌ای توری برگ‌ها ایجاد شود.

همچنین زیادی کود فسفر باعث بروز زرد برگی و کمبود روی و آهن می شود.

پتاسیم

عنصر پتاسیم بیشتر در یک مرحله قبل از کاشت نشا استفاده می شود. البته اگر تشخیص به نیاز گوجه فرنگی به پتاسیم در زمان میوه دهی داده شود، می توان از سولفات پتاسیم محلول در آب در این مرحله از رشد گوجه فرنگی نیز استفاده کرد.

علایم کمبود پتاسیم

علائم کمبود در برگ های پایین بوته گوجه فرنگی پدیدار می شود، به صورتی که لبه برگ ها زرد شده و حالت سوختگی پیدا می کند.

تغذیه گوجه فرنگی شروع کمبود پتاسیم به طور کلی با یک کلروز حاشیه ای مشخص می شود و در برگهای تازه بالغ به یک سوختگی برنزه خشک چرمی تبدیل می شود. با افزایش تنش، سوزش بین رگبرگ و/یا نکروز افزایش می یابد که از لبه برگ به سمت لایه میانی پیش می رود. با پیشرفت کمبود، بیشتر ناحیه بین رگبرگی نکروز می شود، رگبرگ ها سبز می مانند و برگ ها تمایل به پیچ خوردگی و چروک شدن دارند. برخلاف کمبود نیتروژن، کلروز در کمبود پتاسیم برگشت ناپذیر است. از آنجایی که پتاسیم در گیاه بسیار متحرک است، علائم فقط در صورت کمبود شدید روی برگ های جوان ایجاد می شود.

کود NPK برای گوجه فرنگی

تغذیه گوجه فرنگی نیاز گوجه فرنگی به نیتروژن، فسفر و پتاسیم با استفاده از کود NPK معمولاً برطرف می شود. بهترین کود NPK برای گوجه فرنگی، کود سه بیست است. برای اطلاع از سایر کودهای گوجه فرنگی می توانید جدول بالا را مجدداً ملاحظه کنید. 

کلسیم

کمبود کلسیم به صورت عمده در خاک های آهکی وجود ندارد اما مشاهده سوختگی در گلگاه گوجه فرنگی خبر از کمبود کلسیم می دهد. در صورت شوری خاک، آبیاری نامنظم و شرایط اقلیمی نامناسب نیز، کمبود کلسیم تشدید می یابد. 

مصرف کودهای کلسیم به خصوص محلول پاشی آن موثر می‌باشد.

علائم کمبود کلسیم

تغذیه گوجه فرنگی تحرک بسیار کم کلسیم عامل اصلی تعیین کننده علائم کمبود کلسیم در گیاهان است. علائم کلاسیک کمبود کلسیم شامل پوسیدگی انتهای شکوفه (BER) سوختن قسمت انتهایی میوه های گوجه فرنگی است. ناحیه انتهای شکوفه تیره و صاف می شود، سپس بافتی چرمی به رنگ قهوه ای تیره ظاهر می شود و در نهایت فرو می ریزد و عوامل بیماری زا ثانویه، میوه را در بر می گیرند.
همه این علائم بافت نکروزه مرده نرم را در مناطقی که به سرعت در حال رشد هستند نشان می‌دهند، که عموماً به جابه‌جایی ضعیف کلسیم به بافت مربوط می‌شود. گیاهانی که دچار کمبود مزمن کلسیم هستند نسبت به گیاهان بدون تنش تمایل به پژمردگی بسیار بیشتری دارند.

منیزیم

کمبود منیزیم در بوته های گوجه فرنگی، زیاد رایج نیست. اما در کشت های متراکم با عملکرد بالای ۸۰ تن در هکتار، و یا در کشت گلخانه ای امکان بروز کمبود منیزیم هست.

می توان از کود های منیزیم سولفات یا نیترات منیزیم استفاده کرد. کود سولفات منیزیم ، به ۳ صورت محلول پاشی، مصرف خاکی و همراه با آب آبیاری استفاده می‌شود.