درختان میوه, کاشت و پرورش گیاهان

کشت خربزه درختی (پاپایا)

خربزه درختی

کشت خربزه درختی (پاپایا)

خربزه درختی (پاپایا) با نام علمي Carica papaya L، گياهي دولپه می‌باشد. خربزه درختي بومي مكزيك و آمريكاي مركزي است. این گياهي هميشه سبز و سريع الرشد است، كه عمر كوتاهي (۵ تا ۷ سال) دارد. نامهاي عمومي آن شامل پاپايا، پاپاو، يا پاوپاو، پيامير، مامائو، موگوا، لكوزاو ملون بوم است.

خاستگاه خربزه درختی

خربزه درختي همانطور که گفته شده، بومي مكزيك و آمريكاي مركزي می باشد. امروزه اين گياه در تمام مناطق گرمسيري و نيمه گرمسيري از قبيل فلوريدا، هاوايي، آفريقاي جنوبي، سريلانكا، هند، جزايرقناري، مالزي و استراليا كشت مي شود.

هند بزرگترين توليدكننده پاپايا در جهان است. برزيل، مكزيك، اندونزي و جمهوري دومينيكن ازنظر ميزان توليد پاپايا در رتبه هاي بعد از آن قرار دارند. خربزه درختی در پرو، چين، تايلند، بنگلادش، ونزوئلا، كوبا، كنيا، كاستاريكا  و همچنین اكوادور كشت مي شود.

گیاه شناسی خربزه درختی

درخت

قطر تنه این درخت بين ۱۰ تا ۳۰ سانتي متر و ارتفاع آن بين ۲ تا ۱۰ متر است. در پاپايا برگ ها به صورت خوشه در رأس و بخش بالايي ساقه قرار گرفته، و شكل برگ ها پنجه اي بوده و حاوي ۷ تا ۱۱ لوب  است.

کشت خربزه درختی (پاپایا)

کشت خربزه درختی (پاپایا)

ساقه

اين گياه داراي ساقه منفرد،  اسفنجي و توخالي به رنگ خاكستري يا قهوه اي متمايل به خاكستري می باشد.

گل

خربزه درختي معمولا دو پايه می‌باشد. از نظر جنسيت به سه دسته نر، ماده و دو جنسي دسته بندی شده. جنسيت در خربزه درختي تحت تاثیر شرايط آب و هوايي به ويژه دما و خشكي قرار دارد.

گل ها در خربزه درختي درمجاورت برگ ها ظاهر شده.گل های ماده به صورت تكي يا در خوشه هاي ۲ تا ۳ تايي پدیدار می شود. گلهاي نر كوچك تر و به تعداد بيشتر  هستند. و بر روي گل آذيني به طول  ۶۰ تا  ۹۰ سانتي متر  آشکار می‌شود.

کشت خربزه درختی (پاپایا)

میوه

ميوه در آن، گرد تا بيضي و به رنگ نارنجي متمايل به زردتا زرد می‌باشد. ميوه نارس در خربزه درختي، سبز رنگ، سفت و غني از لاتكس می‌باشد.

کشت خربزه درختی (پاپایا) کشت خربزه درختی (پاپایا) کشت خربزه درختی (پاپایا) کشت خربزه درختی (پاپایا)

بذر

در ميوه هاي نابالغ، بذرهاي در حال توسعه پوشش سفيد رنگي داشته. ميوه هاي بالغ حاوي تعداد زيادي بذرهاي كروي به قطر 5۵  ميلي متر به رنگ خاكستري مايل به سياه و پوشش شفاف ژلاتيني هستند. دماي پايين در مناطق نيمه گرمسيري امکان دارد، بر نمو بذر اثر بگذارد.

کشت خربزه درختی (پاپایا)

شرایط اقلیمی مورد نیاز خربزه درختی

دما

خربزه درختي، گياهي حساس به يخبندان است و عامل محدود کننده ای آن سرما می‌باشد. .دماي مناسب براي آن درجه حرارت  بين  ۲۲ تا  ۲۶ درجه سانتي گراد است. خربزه درختي بومي مناطق گرمسيري و نيمه گرمسيري است. با توجه به عرض جغرافيايي، واريته هاي كشت شده در ارتفاع۶۰۰ تا ۱۲۰۰متر از سطح دريا رشد می‎کنند. دماي زير ۱۱ درجه سانتيگراد اثر منفي بر رشد و  میوه دارد. و به شدت بلوغ ميوه و رسيدن آن را به تاخیر می اندازد. در ارتفاع هاي بالاتر از ۱۲۰۰ متر ميوه بي مزه مي‌شود.

رطوبت

در مناطق تحت كشت آن ميزان بارندگي بايد بين ۳۵۰ تا ۲۵۰۰ ميلي متر باشد. همچنين رطوبت نسبي بيش از ۶۰ درصد براي پاپايا کافی و مطلوب می‌باشد. با اين وجود در افريقاي جنوبي، ميوه در مناطقی با رطوبت نسبي پایین دارای کیفیت مناسبی هستند.

آبیاری

آبياري كافي براي  رشد گياه و كيفيت ميوه ضروري است .الگوي بارندگي ممكن است منجر به كمبود آب خاك شود ، بنابراين براي  توليد مطلوب ميوه، آبياري گياه صورت مي گيرد. توصیه شده است، منطقه ريشه هر هفته دو بار در حد ظرفيت زراعي آبياري گردد.

در دوره هایی که حداقل ميزان بارندگي ماهيانه زير ۱۰۰ ميلي متر است، در شرايط توليد تجاري آبياري می‌بلشد. آبياري كافي در پاپايا موجب رشد سريع ميوه و عملكرد خوب محصول مي شود. به دليل كم عمق بودن ريشه، گياهان پاپايا نسبت به زهكشي نامطلوب خاك حساس می‌باشند. در خاك هاي با زهكشي خوب در مراحل اوليه رشد، آبياري با فواصل كمتر باعث استقرار بهتر و رشد بيشتر گياه است.

آبياري براي اين گياه در مراحل قبل از ميوه دهی ۱۰ تا ۷ روز  يك بار بايد انجام گردد. و در مراحل ميوه دهي هر ۱۵ روز يك بار انجام می ‌گیرد. بهترين سيستم آبياري قطره اي هست، چون از تماس مستقيم با ساقه جلوگيري شده و از پوسيدگي طوقه جلوگيري می‌کند. گیاهان جوان به علت رشد رويشي زياد به آبياري بيشتري نياز دارند.

خاک مناسب

اسيديته مناسب براي كشت پاپايا بين ۵ تا ۷ است. اغلب ريشه هاي آن در عمق بالاي ۲۰ سانتيمتري خاك قرار دارند، و به ندرت در عمق ۸۰ سانتي متري پیشرفت می‌کنند. تحت شرايط بهينه امکان دارد. عمق گسترش ریشه به ۱ متر هم برسد. در صورت عدم آماده سازي زمين يا عدم كاربرد كود، فقط سيستم ريشه فيبري ممكن است، در گياه توسعه بیابد. خاك هاي سنگين از نفوذ ريشه جلوگيري می‌کنند.

کوددهی و تغذیه خربزه درختی

خربزه درختی براي توليد تجاري به ميزان بالايي كود نياز دارد. كود مورد نياز براي پاپايا به ازاي هر گياه۲۵۰ گرم كود نيتروژنه ،۲۵۰گرم سوپرفسفات و ۵۰۰گرم پتاس در سال است. علاوه بر اين استفاده از كود حيواني هر ۶ ماه يك بار به ميزان ۷ تا ۱۰  كيلوگرم براي گياه توصیه گردیده است.

زمان کوددهی

كوددهي عموما در در زمان كاشت گياه صورت مي گيرد. و تا زمان گلدهي به كود بيشتري نياز ندارد.  مگر اينكه بارندگي زياد باعث شستن مواد غذایی از خاک شود. استفاده ازكودهاي آلي ( مانند کود حیوانی) سبب بهبود عملكرد پاپايا  می‌شود. شاخص اندازه گيري عناصر غذايي دمبرگ بالغ پاپايا  است.

عناصر غذايي مانند نيتروژن، فسفر و پتاسيم براي رشد مطلوب گياه لازم  هستند. كمبود  نيتروژن  همراه  با  درجه  حرارت  كم  هوا می‌ تواند. در بعضي ارقام پاپايا باعث تشكيل گل هاي غيرطبيعي وتوليد ميوه نامطلوب از نظر بازارپسندي شود .كود پتاسيم براي توليد ميوهاي با كيفيت بالا اهمیت زیادی دارد.كمبود بور باعث توليد ميوه هايي با سطح نا هموار و تراوش لاتكس به بيرون می‌گردد. .براي رفع آن از اسپري برگي با اسيد بوريك و كاربردب وراكس در زمين استفاده می‌شود.

تکثیر خربزه درختی (پاپایا)

تکثیر از طریق بذر

خربزه درختي عموما از طريق بذر تكثير مي شود. لایه بیرونی بذرها ژلاتینی است. بذرهاي تازه اي كه از ميوه برداشت مي شوند داراي قدرت و درصد جوانه زني بسيار پاييني هستند. حذف پوشش ژلاتيني، جوانه زني بذرهاي تازه را افزايش می‌دهد.

نگهداری بذر

بذرهاي تازه خربزه درختي را شسته و در معرض جريان هوا خشك کرده، و سپس در انبار خنك نگهداري می‌شود. خيساندن بذر قبل از كشت باعث افزايش قدرت، سرعت و يكنواختي جوانه زني بذر می‌گردد. نگهداری بذرها در دماي زير ۱۵ درجه سانتي گراد به مدت ۳۰ تا ۵۰ روز باعث كاهش فعاليت بازدارنده هاي رشد و افزايش جوانه زني بذر می‌شود. قوه ناميه بذرهاي خشك  شده  پاپايا  در  دماي  معمولي  بعد  از  3 سال  كاهش  می‌یابند. درصورتي كه نگهداري بذرها در دماي ۱۰ درجه سانتي گراد و رطوبت نسبي  ۵۰درصد به مدت ۶ سال امکان پذیر است. بذرهاي خربزه درختي جز بذرهايي با مقاومت به خشكي متوسط طبقه بندي شده، و رطوبت كمتر از ۸ تا ۱۰ درصد به آنها تنش آبي وارد می کند.

کشت بذر

كشت بذر به صورت مستقيم در مزرعه يا كشت در خزانه انجام می شود. جوانه زني بذر ممكن است ۱۰ تا ۲۱ روز پس از كشت يا ۴ تا ۱۰ روز پس از پيش تيمار صورت گیرد. گاهي اوقات جوانه زني بذر بيش از ۳۵ تا ۴۰ روز طول مي كشد در پرورش دانهال ( نهال)  در خزانه، انتقال آنها در حدود ۶۰ روز پس از جوانه زني صورت می‌گیرپد. به علت اينكه جنسيت گياه تا زمان گلدهي مشخص نيست، پرورش دهندگاناغلب گياهان بيشتري را كشت کرده. و سپس گياهان نامطلوب از نظر جنسيت را تنك مي کنند.

تکثیر از طریق قلمه زنی

اگرچه تكثير از طريق غيرجنسي زیاد رایج  نمي باشد. اما می‌توان با قلمه ساقه تكثير گردد. شاخه هاي انتهايي برگدار بزرگ كه بعد از فصل زمستان گسترش یافتند. براي تهيه قلمه مناسب هستند. ريشه دهي قلمه در زيرشرايط ميست ( مه افشان نوبتی) انجام می‎گیرد. القا ءشاخه هاي  انتهايي با استفاده از محلول سيتوكنين به همراه جبريليك اسيد صورت مي گيرد. ريشه دهي قلمه در حدود ۳ هفته طول می‌کشد.

گياهان  تكثير  شده  به  روش  غيرجنسي،  يكنواخت تر،  ميوه دهي  سريعتر  و عملكرد بهتر ي نسبت به گياهان تكثير شده با روش جنسي دارند. خربزه درختي همچنين مي تواند با روش پيوند تكثير گردد .از روشهاي پيوند شاخه(شكافي) و جوانه (وصلهاي و T) نيز استفاده می‌گردد. اما موفقيت در روش هاي پيوند شاخه بيشتر از جوانه می‌باشد.

احداث باغ و کشت نهال خربزه درختی

نهال هاي پاپايا ۶ تا ۸ هفته پس از كشت و جوانه زني بذر، در مرحله ۳ تا ۴ برگي، با ارتفاع ۱۵ تا ۲۰ سانتي متر، به زمین اصلی منتقل می‌شود. تراكم كاشت گياهان به شيب زمين، واريته، منطقه كشت و سيستم مديريت بستگي داشته، ولی معمولا ۱۱۶۰ تا  ۱۹۳۰ گياه در هر هكتاركشت مي شود. كه فاصله درختان را 1/8 تا 2/7 در هر رديف و فاصله بين رديفها را2/7 تا  3 متر در نظر در نظر گرفته می‌شود. فاصله كشت مناسب 2/5 تا 3 متر براي هر گياه پاپايا توصيه گردیده است.

نهال ها در گودال هايي به عمق ۴۰ و قطر ۴۵ سانتي متر حفرو دانهال ها در آن قرار  مي گيرند. سپس توسط خاك سطحي و كود دامي پر می‌شود.

Carica papaya Carica papaya Carica papaya Carica papaya

برداشت پاپایا

درختان خربزه درختي، يك سال (بعضي واريته ۷ تا ۹ ماه) بعد از كشت بذر شروع به باردهي می‌کنند و ۵ تا ۹ ماه بعد از آن ميوه ها به بلوغ می‌رسند. طول دوره زماني كه گياه محصول تجاري توليد مي كند، اغلب ۳ سال هست.

در مناطق گرمسيري، در هر گياه ۲ تا۴ ميوه در هر هفته می‌رسد. و در تمام طول سال محصول حداقل يكبار در هفته نياز به برداشت و بسته بندي دارد. در مناطق نيمه گرمسيري نيز درصورتي كه درجه حرارت در زمستان معتدل باشد، توليد مداوم محصول خربزه درختي ممکن است. .در غير اين صورت ميوه دهی در طي ماه هاي سرد زمستان كاهش يافته يا ممكن است متوقف گردد.

تولید پاپایا در گلخانه

توليد پاپايا درگلخانه به دليل دماي بالاتر و حفاظت در  برابر  باد  شديد  و همچنين  دوره  برداشت  طولاني تر  باعث  توليد  ميوه  با  كيفيت  خوب  می گردد. عملكرد در گلخانه ها 80 تن در هكتار است. رقم پاكوتاه  Soloبراي كشت در گلخانه مناسب می‌باشد.

Carica papaya

منبع:

بابك مدني و مريم بروجردنيا. پاپایا (خربزه درختي). وزارت جهادكشاورزي، سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي، مؤسسة تحقيقات علوم باغباني، پژوهشكده خرما و ميوه هاي گرمسيري. ۱۳۹۷.

https://en.wikipedia.org/wiki/Papaya

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *