گیاهی بدون نیاز به خاک رشد کند؟ باید در پاسخ به این پرسش بگوییم که امروزه امکان کشت بسیاری از محصولات بدون نیاز به خاک وجود دارد. کشاورزی بدون خاک را اغلب با عنوان کشت هیدروپونیک میشناسند. هیدروپونیک یک روش کشت و پرورش گیاهان بدون نیاز به خاک است.
که نیاز گیاه را از طریق آب و محلولهای مغذی موجود تامین خواهد کرد. در واقع میتوان گفت مهمترین روش کشاورزی بدون خاک هیدروپونیک است اما در نظر داشته باشید این تنها روش نیست؛ به جز هیدروپونیک روشهای ایروپونیک (هواکشت) و اکواپونیک نیز جزو کشاورزی بدون خاک محسوب میشوند. برای اینکه بدانید کشت هیدروپونیک چیست و اصلا چه مزیتها و معایبی دارد و با سایر روشهای کشاورزی بدون خاک آشنا شوید با امداد کشاورز همراه باشید.
کشت هیدروپونیک چیست
هیدروپونیک (Hydroponics) یا آب کشت، یک روش خاص برای کشت گیاهان، بدون نیاز به خاک است. در این روش گیاهان درون محلولهای سرشار از مواد غذایی یا در یک ماده عاری از بیماری مانند ماسه، شن یا فیبر نارگیل پرورش پیدا میکنند. برای تغذیه این گیاهان میتوان از محلولهای غذایی که نیاز گیاه را کاملا برطرف میکنند استفاده نمایید.
مزایایی کشت هیدروپونیک
اول از همه باید بگوییم برای کشت هیدروپونیک نیاز به زمینهای بارور نیست. در واقع در این روش محصولات در هر جایی چه در محیطهای سرپوشیده مثل گلخانه یا در فضاهای باز قابلیت کشت و پرورش را دارند. برای کشت محصولات هیدروپونیک بر عکس محصولات زراعی نیازی به یک مزرعه بزرگ نیست در واقع در یک محیط کوچک نیز قابلیت اجرا را دارند.
در کشت هیدروپونیک به دلیل اینکه قابلیت کنترل تمام شرایط وجود دارد احتمال بروز بیماریهای قارچی، آفات و همچنین مشکل وجود علف هرز بسیار کمتر خواهد بود.
یکی دیگر از مزایای کشت هیدروپونیک کاهش زمان رشد است، بدین معنا که گیاهان هیدروپونیک خیلی سریعتر از گیاهانی که ریشه در خاک دارند رشد میکنند.
به همین دلیل مدت زمان رشد و محصول دهی کوتاهتر خواهد شد. دلیل منطقی و علمی برای این اتفاق یعنی کاهش زمان رشد، این است که در روش هیدروپونیک گیاهان دیگر نیاز به صرف انرژی برای گسترش ریشه ندارند و در واقع مواد مغذی مستقیما جذب گیاه شده و انرژی لازم صرف رشد برگ و ساقه و در نهایت تولید محصول خواهد شد.
یکی دیگر از مزیتهای کشت هیدروپونیک این است.
که در این روش آب در گردش است و در واقع مقدار کمتری آب مصرف خواهد شد و هدر رفت زیادی وجود ندارد. روش کشت هیدورپونیک برای تولید علوفه دام میتواند بسیار مناسب باشد زیرا به سرعت علوفه رشد خواهد کرد و در اختیار دام قرار میگیرد. در این صورت دیگر چراگاههای طبیعی دچار خسارات زیاد ناشی از چرای بر رویه دام نخواهد شد.

معایب کشت هیدروپونیک
آیا کشت هیدروپونیک معایبی دارد؟ بزرگترین چالش کشت هیدروپونیک هزینه آن است. در سیستمهای کشت هیدروپونیک وسیع، به تجهیزات زیادی مانند ظروف خاص، بسترهای کشت مناسب، پمپها، ابزارهای تامین نور، مواد مغذی و غیره نیاز هست.
این درحالی است که برای سیستمهای کوچکتر به تجهیزات کمتری نیاز دارید. همچنین برای سیستمهای هیدروپونیک بسیار وسیع به یک دانش بسیار بالایی برای مدیریت بدون نقص مجموعه و اجتناب از اشتباهات پرهزینه نیاز هست.
در این روش نیاز هست که گیاهان به طور مرتب و مداوم بررسی شوند. و همچنین میزان اسیدیته (PH) و سطح مواد غذایی باید به طور منظم بررسی و تنظیم شود. یکی دیگر از مشکلات کشت هیدروپونیک، امکان پخش بیماری و آفات به راحتی در بین گیاهان مجاور هم است.
زیرا در این روش گیاهان بسیار به هم نزدیک هستند. و در یک محیط محصور شده با هم در ارتباط هستند. به همین دلیل بسیار مهم است که یک برنامه مدیریتی خوب و قوی برای کنترل بیماری از طریق استفاده از آب و محلول مواد غذایی عاری از عوامل بیماری زا استفاده کرد.
چه محصولاتی برای کشت هیدروپونیک مناسب هستند؟
بیشتر سبزیجات و اغلب محصولات کشاورزی در شرایط هیدروپونیک قابلیت پرورش را دارند. در واقع این بستگی به هدف شما و میزان سرمایه شما دارد. بهتر است قبل از انتخاب نوع محصول با کارشناسان مجرب در این زمینه مشورت نمایید. تا بهترین محصول را به شما پیشنهاد دهند. به عنوان مثال سیب زمینی، گوجه فرنگی، توت فرنگی، کاهو، کلم، لوبیا سبز، انگور و علوفه.
توصیههای لازم برای اقدام به کشت هیدروپونیک
قبل از اقدام به کشت هیدروپونیک باید در نظر بگیرید. که انواع مختلفی سیستم هیدروپونیک وجود دارد که انتخاب یکی از آنها، بستگی به هدف و میزان پولی که قصد دارید. هزینه نمایید دارد. به عنوان مثال یک سیستم هیدروپونیک فتیلهای نیاز به هزینه کمتری داشته.
و در واقع فقط نیاز به سطل، فتیله، محلول غذایی و بستری مانند ماسه دارد. در این روش در واقع فتیلههایی که در کنار گیاه قرار گرفتهاند مواد غذایی را از محلول موجود بالا کشیده و در دسترس ریشه گیاه قرار میدهند. توجه داشته باشید که این فتیلهها را از هر چیزی میتوان درست کرد حتی نخ و تکههای پارچه لباس قدیمی.
همچنین باید توجه نمایید. که امروزه محلولهای مغذی آماده را میتوانید از مراکز بسیاری تهیه نمایید. برای انتخاب بهتر است از بخشهای معتبر کشاورزی که در این زمینه اطلاعات دارند. مشورت بگیرید یا با کسانی که تجربه کشت هیدروپونیک را دارند مشورت نمایید.
در نظر داشته باشید قبل از اقدام به کشت هیدروپونیک تا جایی که امکان دارد اطلاعات خود را در این زمینه بالا ببرید. زیرا در این صورت ممکن است کمتر دچار مشکل شوید و در واقع امکان بررسی تمام جوانب را قبل از احداث یک مجموعه هیدروپونیک به شما میدهد.
نکتهای که قبلا به آن اشاره شد این است. که هیدروپونیک تنها یک نمونه از کشاورزی بدون نیاز به خاک است. روشهایی دیگری نیز برای اجرای کشاورزی بدون خاک وجود دارد مانند کشت ایروپونیک و کشت آکواپونیک.
کشت ایروپونیک
ایروپونیک (Aeroponics) یا هوا کشت یک روش کشت و پرورش گیاهان بدون نیاز به خاک است. که در آن ریشه گیاهان در هوا معلق است و در واقع گیاهان در یک محیط بسیار مرطوب نگهداری میشوند. در واقع در این روش آب جاری و همچنین محیط رشد خاکی وجود ندارد. در کشت آئروپونیک رطوبت، اسیدیته، دما و همچنین هدایت آب درون گلخانه قابل تنظیم و کنترل است. در این روش در واقع آب را بر روی ریشه گیاهان با استفاده از یکسری ابزار و تجهیزات اسپری مینمایند. در این روش مصرف آفت کش، کود و آب بسیار کاهش پیدا کرده و در نتیجه هزینههای تامین نهاده مربوط به کود و سم تقریبا 60 درصد پایین خواهد آمد.

مزایای کشت ایروپونیک
کاهش میزان مصرف سم و کود
کاهش میزان آب مصرفی برای آبیاری
امکان کنترل بهتر شرایط مورد نیاز رشد گیاه در گلخانه
کاهش زمان رشد و تولید محصول (بازدهی سریعتر)
تنها مشکل این روش در واقع نیاز به تجهیزات و فناوریهای بالا برای اجرا و برخورداری از دانش بالا و نظارت دائمی و مستمر است.
کشت آکواپونیک
کشت آکواپونیک (Aquaponics) در واقع یک کشت بین روش هیدروپونیک و آبزیپروری است. در این روش از سه عامل آبزیها، گیاهان و باکتریها استفاده میشود و یک رابطه همزیستی بین این سه عامل برقرار است. در کشت آکواپونیک مدفوع ماهی به عنوان کود مورد استفاده قرار میگیرد و در طرف مقابل گیاهان آب را برای ماهیتمیز مینماید.

کود مایع اسید هیومیک 1 لیتری سپتا
مزایای کشت آکواپونیک
مناسب و همراستا بودن با محیط زیست
عدم استفاده از کود و سموم
استفاده بهینه از آب
بهینه سازی استفاده از فضا
معایب کشت آکواپونیک
محدودیت در انتخاب نوع گیاه
یک روش بسیار پیچیده
از بین رفتن ماهی به دلیل از کار افتادن سیستم
احتمال بروز بیماریهای گیاهی
اگر به مشاوره در زمینه کشت هیدروپونیک نیاز دارید مجموعه امداد کشاورز همواره در کنار شما خواهد بود تا شما را راهنمایی نماید.
مشاوره، آموزش، خرید آنلاین نهاده